Mỹ xếp 12 nghề cá của Việt Nam vào nhóm “không tương đương”, Bộ NN&MT triển khai 12 giải pháp cấp bách

Đạo Luật bảo vệ thú biển của Mỹ không công nhận tương đương đối với 12 nghề cá của Việt Nam. Vì vậy, từ nay đến 1/1/2026, nếu không được lên nhóm “công nhận toàn bộ”, thì cá ngừ, ghẹ, mực… của Việt Nam không thể xuất khẩu vào Mỹ.

Chiều 3/9, Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Phùng Đức Tiến chủ trì buổi làm việc với Cục Thủy sản và Kiểm ngư, Vụ Hợp tác quốc tế liên quan đến kết quả Mỹ đánh giá không tương đương đối với 12 nghề cá của Việt Nam theo Đạo Luật bản tồn thú biển.

Báo cáo của Cục Thủy sản và Kiểm ngư cho biết, ngày 26/8, Cơ quan Khí quyển và Đại dương Mỹ (NOAA) đã có thư gửi Cục về việc thông báo kết quả xem xét hồ sơ công nhận tương đương với Đạo Luật bảo vệ thú biển của Mỹ (MMPA). Trong đó, công nhận tương đương đối với một số sản phẩm thủy sản được khai thác từ các nghề của Việt Nam.

Đồng thời từ chối công nhận đối với một số sản phẩm thủy sản được khai thác từ 12 nhóm nghề của Việt Nam xuất khẩu sang Mỹ.

Theo phân loại của NOAA, có 3 nhóm: danh sách 1 gồm các quốc gia được công nhận toàn bộ; danh sách 2 – bị từ chối một phần; danh sách 3 – bị từ chối toàn bộ. Việt Nam nằm trong danh sách 2, tức chỉ một số nghề cá không đạt yêu cầu, trong khi các nghề khác vẫn được phép xuất khẩu bình thường.

Cụ thể các loài thủy sản năm trong 12 nghề cá của Việt Nam bị đánh giá không tương đương gồm: cá song (lưới rê, lưới vây, lưới kéo đơn/cặp); ghẹ và các loài giáp xác (lưới rê, lưới kéo đơn/cặp, đăng đáy, lưới đặt); cá mực, cá đáy hỗn hợp, cá bơn, cá đối, cá hồng, cá sole (lưới rê, lưới kéo đơn/cặp, câu tay, câu vàng);

Cá ngừ vây xanh, cá heo (lưới rê, câu vàng); tôm hùm; cá thu (lưới rê, lưới vây- mã nghề cá 2994); cá thu (lưới rê, lưới vây- mã nghề cá 3051); cá đối (lưới rê); cá thu (lưới rê tầng giữa); cá nổi, cá ngừ (lưới rê nổi); cá ngừ mắt to, cá ngừ vằn, cá ngừ vàng (lưới rê tầng giữa, lưới vây mặt nước); cá kiếm, cá cờ (lưới rê tầng giữa, câu tay, câu cần).

Theo Cục Thủy sản và Kiểm ngư, kết quả này được dự báo từ tháng 1/2025 khi kết quả đánh giá sơ bộ được thông báo. Mặc dù đã nỗ lực thu thập thông tin, đưa ra các biện pháp quản lý và cung cấp tài liệu liên quan để chứng minh tương đương… nhưng kết quả đánh giá sơ bộ của Mỹ cho thấy một số nghề khai thác thủy sản của Việt Nam vẫn chưa đáp ứng được yêu cầu tương đương.

Lý do từ chối công nhận tương đương đối với 12 nghề cá được xác định là: Có sự hiện diện của các loài thú biển được bảo vệ theo mục 1387 (f)(3) của MMPA; ngư cụ có nguy cơ cao tương tác với thú biển và thiếu cơ chế giảm sát, báo cáo việc đánh bắt không chủ ý các loài thú biển; các biện pháp giảm thiểu tỷ lệ khai thác không chủ ý xuống dưới giới hạn cho phép còn nhiều hạn chế.

Ông Nguyễn Hoài Nam – Tổng Thư ký Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thủy sản Việt Nam (VASEP) thông tin, các loài cá nằm trong 12 nghề cá của Việt Nam bị Mỹ đánh giá không tương đương hiện đang có giá trị xuất khẩu ước khoảng 511 triệu USD, chiếm 24% tỷ trọng xuất khẩu thủy sản vào Mỹ, trong đó, riêng cá ngừ 387 triệu USD.

“12 nghề cá bị liệt kê không tương đương đều là những sản phẩm chủ lực của thủy sản Việt Nam xuất khẩu sang Mỹ. Nếu từ nay đến 1/1/2026, chúng ta không có các giải pháp kịp thời để nộp lại thông tin mới liên quan đến các nghề cá bị từ chối sau ngày 1/1/2026 để được xem xét lại thì sẽ ảnh hưởng rất lớn đến ngành thủy sản Việt Nam”, ông Nam nói.

Trước thực tế trên, tại cuộc họp, ông Lê Trần Nguyên Hùng – Phó Cục trưởng Cục Thủy sản và Kiểm ngư đã đề xuất 12 giải pháp.

Thứ nhất, thuê tư vấn rà soát các văn bản, chính sách, quy định liên quan đến bảo vệ, bảo tồn các loài thú biển phù hợp với các điều ước quốc tế mà Việt Nam đã cam kết thực hiện và tính hiệu quả theo yêu cầu của Luật bảo vệ thú biển của Mỹ.

Thứ hai, xây dựng và ban hành định mức kinh tế kỹ thuật trong việc cứu hộ, lưu giữ mẫu vật các loài thú biển.

Thứ ba, xây dựng kế hoạch tuần tra, thanh tra, kiểm tra, kiểm soát các hoạt động khai thác, mua, bán, vận chuyển, chế biến nhằm ngăn chặn các hành vi vi phạm làm ảnh hưởng đến các loài thú biển.

Thứ tư, điều tra, đánh giá hiện trạng quần thể các loài, nhóm loài thú biển.

Thứ năm, triển khai hoạt động giám sát khai thác thủy sản trên tàu cá.

Thứ sáu, xây dựng, hướng dẫn kỹ thuật khai thác an toàn với thú biển trong các nghề khai thác thủy sản.

Thứ bảy, tổ chức đánh giá hiệu quả các biện pháp, công nghệ đang được áp dụng để giảm thiểu khai thác không chủ ý các loài thú biển.

Thứ tám, vận hành mạng lưới cứu hộ các loài thú biển ở Việt Nam.

Thứ chín, xây dựng tài liệu kỹ thuật về điều tra, nghiên cứu, nhận dạng và cứu hộ các loài thú biển.

Thứ mười, triển khai các hoạt động truyền thông nhằm nâng cao nhận thức và năng lực thực thi cho các bên liên quan về bảo tồn và quản lý các loài thú biển.

Mười một, tập huấn, nâng cao năng lực đội ngũ giám sát viên hoạt động trên tàu cá.

Mười hai, xây dựng và tổ chức thực hiện chương trình thường niên theo dõi, giám sát, đánh giá quần thể các loài/nhóm loài thú biển ở Việt Nam.

Kết luận buổi làm việc, Thứ trưởng Phùng Đức Tiến nhất trí với 12 giải pháp trên được đưa ra. Đồng thời, đề nghị các đơn vị có liên quan phải hành động với tinh thần cao nhất, quyết liệt nhất, triển khai đồng bộ các giải pháp… trên cơ sở đó, rà soát các nhiệm vụ, công việc. “Việc nào đã hoàn thành, làm tốt phải nêu rõ, việc nào chưa hoàn thiện phải gấp rút hoàn thành”, ông yêu cầu.

Từ đó, hoàn thiện báo cáo để đến ngày 1/1/2026, Việt Nam “có đầy đủ hồ sơ thể nộp để phía Mỹ đánh giá lại”.

Thứ trưởng yêu cầu Vụ Hợp tác quốc tế tích cực, chủ động phối hợp với Cục Thủy sản và Kiểm ngư cùng các đơn vị liên quan để cùng hành động, hoàn thành tốt các nhiệm vụ đề ra từ nay đến 1/1/2026.

Đạo Luật bảo vệ thú biển (MMPA) được Quốc hội Mỹ thông qua năm 1972, nhằm bảo vệ các loài động vật có vú sống ở môi trường biển khỏi nguy cơ bị suy giảm hoặc tuyệt chủng do hoạt động đánh bắt của con người.

MMPA quy định tất cả các quốc gia xuất khẩu thủy sản vào Mỹ phải triển khai các biện pháp bảo vệ thú biển tương đương với biện pháp của Mỹ nhằm giảm thiểu tình trạng đánh bắt ngẫu nhiên trong khai thác thủy sản. Theo đó, các quốc gia khai thác và xuất khẩu thủy sản phải chứng minh nghề cá của mình duy trì hệ thống giám sát, báo cáo và các biện pháp bảo vệ thú biển ở mức tương đương với Mỹ. Nếu không đáp ứng được yêu cầu thì sản phẩm thủy sản khai thác thủy sản từ nghề cá đó sẽ bị cấm nhập khẩu.

Để đáp ứng các yêu cầu từ phía Mỹ, từ năm 2019 đến nay, Việt Nam đã triển khai nhiều nội dung như: cung cấp thông tin nghề cá Việt Nam theo đề nghị của NOAA; nộp báo cáo đánh giá tương đương và cập nhật bổ sung thông tin theo yêu cầu (lần 1 năm 2019, lần 2 năm 2021, lần 3 năm 2022, lần 4 năm 2025); sửa đổi, bổ sung một số quy định về bảo tồn các loài thú biển trong các văn bản quy phạm pháp luật;

Tham mưu ban hành kế hoạch quản lý và bảo tồn các loài thú biển giai đoạn 2024-2028; kế hoạch giảm thiểu khai thác không chủ ý loài thú biển tại Việt Nam; chương trình giám sát viên trên tàu cá hàng năm; tổ chức tuyên truyền, phổ biến các quy định về bảo vệ các loài thú biển cho các tổ chức, cá nhân có liên quan.

Nguồn tin: danviet.vn (Bá Việt st)