Trồng lúa kiểu mới ở Hà Tĩnh cho kết quả thế nào mà nhiều người đang đến xem?

Mô hình trồng lúa thông minh áp dụng công nghệ tưới ngập khô xen kẽ được thí điểm thành công tại xã Thiên Cầm (tỉnh Hà Tĩnh). Sau một thời gian triển khai, bước đầu mô hình mang lại nhiều tín hiệu tích cực cả về môi trường lẫn hiệu quả kinh tế, hướng tới nền nông nghiệp xanh, bền vững.

Trồng lúa thông minh, giảm hơn 70% phát thải so với tưới ngập liên tục

Mô hìnhcanh tác lúa thông minháp dụng công nghệ tưới ngập khô xen kẽ được thực hiện dưới sự định hướng của Sở Nông nghiệp và Môi trường Hà Tĩnh do Công ty Green Carbon Inc (Nhật Bản) chủ trì, phối hợp với Viện Khoa học kỹ thuật Nông nghiệp Bắc Trung Bộ. Mô hình này được triển khai thực hiện tại xã Thiên Cầm, tỉnh Hà Tĩnh (trước sáp nhập là xã Nam Phúc Thăng, huyện Cẩm Xuyên) với sự tham gia của hơn 570 hộ dân.

Trước đó, vào vụ xuân, mô hình cũng đã được thí điểm trên 50,7ha tại thôn Trung Đông, xã Nam Phúc Thăng (cũ) với 163 hộ tham gia. Đây là bước khởi đầu quan trọng để ngành nông nghiệp Hà Tĩnh kiểm chứng hiệu quả. Sau 2 vụ sản xuất, mô hình cho kết quả tích cực, khẳng định hướng đi phù hợp.

Ông Nguyễn Văn Hướng (hộ tham gia mô hình trú tại thôn Hưng Lộc, xã Thiên Cầm) cho biết: “Vụ hè thu 2025, tôi có gần 1 mẫu lúa tham gia mô hình canh tác lúa thông minh áp dụng công nghệ tưới ngập khô xen kẽ. Các chuyên gia, cán bộ kỹ thuật đã trực tiếp hướng dẫn, chuyển giao quy trình thực hiện canh tác tưới ngập – khô xen kẽ và quản lý nước đồng bộ, hiệu quả trên đồng ruộng cho nông dân.

Cách chăm sóc lúa cũng giống như trước, chỉ khác ở chỗ điều tiết nước. Có giai đoạn phải tháo nước để ruộng khô, sau đó mới lấy nước trở lại. Nhờ vậy, cây lúa khỏe hơn, ít sâu bệnh, ruộng vùng dự án giảm 2 – 3 lần bơm nước so với ruộng truyền thống nhưng cây lúa thấy chống đổ tốt hơn góp phần giảm chi phí sản xuất nhưng vẫn duy trì năng suất ổn định”.

Qua báo cáo của Viện Khoa học Kỹ thuật Nông nghiệp Bắc Trung Bộ, sau hai vụ thí điểm, kết quả cho thấy mô hình tưới tiết kiệm đã giúp giảm đáng kể lượng nước sử dụng mà cây lúa vẫn sinh trưởng, phát triển tốt, đẻ nhánh nhiều và chống chịu gió bão tốt hơn.

Năng suất trung bình vụ xuân đạt 72,5 tạ/ha, tăng 6,15% so với ruộng lúa ngập thường xuyên; vụ hè thu đạt khoảng 45 – 50 tạ/ha. Đặc biệt, lượng phát thải khí metan (CH4) giảm tới 70,48% so với phương thức canh tác truyền thống.

Nhân rộng mô hình trồng lúa thông minh các địa phương tỉnh Hà Tĩnh

Theo các nghiên cứu khoa học, canh tác lúa tiêu tốn phần lớn lượng nước tưới trong nông nghiệp 34 – 43% và làm phát thải đáng kể khí hiệu ứng nhà kính, đặc biệt là CH4. Điều này là một bất lợi trong bối cảnh biến đổi khí hậu diễn ra gay gắt, tình trạng khan hiếm nước ngày càng trở nên trầm trọng hơn.

Hơn nữa, lúa nước được cho là đóng góp đến 48% lượng khí nhà kính phát thải, trong đó 75% là khí CH4 phát thải trong nông nghiệp. Khí CH4 lại được tạo ra nhiều trong điều kiện lúa bị ngập nước, thiếu oxy.

Trong bối cảnh đó, biện pháp quản lý nước theo phương thức tưới khô, ướt xen kẽ (AWD) được xem là biện pháp hiệu quả để hạn chế việc hình thành và phát thải khí CH4. Nhiều nghiên cứu trong và ngoài nước cũng đã chứng minh rằng AWD làm giảm đáng kể lượng nước sử dụng trong khi vẫn duy trì được năng suất, giảm đáng kể lượng khí thải CH4.

Đánh giá mô hình này, ông Hoàng Kim Túy – Trưởng phòng Kinh tế (UBND xã Thiên Cầm) khẳng định, công nghệ tưới ngập, khô xen kẽ rất phù hợp với đặc thù sản xuất của xã Thiên Cầm, bởi diện tích lúa của xã chủ yếu sử dụng trạm bơm để tưới. Khi áp dụng giải pháp này đã giảm áp lực về nước tưới, nhất là ở vụ hè thu.

“Năm 2026, chúng tôi dự kiến mở rộng diện tích áp dụng lên 500 ha. Tuy nhiên, để khuyến khích nông dân tham gia bền vững, dự án cần có định hướng cụ thể về lộ trình chuyển đổi cũng như cơ chế bán tín chỉ carbon để tạo thêm nguồn thu cho bà con”, ông Túy nói thêm.

Trước sự biến đổi khí hậu ngày càng biểu hiện rõ rệt, gây ra nhiều hệ lụy tiêu cực cho sản xuất nông nghiệp cũng như đời sống người dân. Trước thách thức đó, Chính phủ đã khuyến khích các địa phương đẩy mạnh áp dụng các biện pháp canh tác lúa theo hướng giảm phát thải, vừa tiết kiệm nước, vừa góp phần cắt giảm khí nhà kính, hướng tới nền nông nghiệp bền vững, thích ứng khí hậu.

Đặc biệt, Bộ NN&PTNT (nay là Bộ NN&MT) đã ban hành Quyết định số 1693/QĐ-BNN-KHCN phê duyệt kế hoạch giảm nhẹ phát thải khí nhà kính (bao gồm khí metan) trong ngành nông nghiệp đến năm 2030, định hướng đến năm 2050.

Được biết, tại Hà Tĩnh, dự án “Ứng dụng công nghệ tưới ngập, khô xen kẽ (AWD) trong canh tác lúa thích ứng với biến đổi khí hậu” sẽ được triển khai trong vòng 10 năm từ năm 2025 đến năm 2035. Trong thời gian này, các chuyên gia, cán bộ kỹ thuật có chuyên môn sâu về canh tác lúa giảm phát thải sẽ chuyển giao các giải pháp canh tác tưới ngập, khô xen kẽ và quản lý nước đồng bộ trên diện tích rộng cho nông dân nhằm nâng cao hiệu quả sản xuất lúa, tiết kiệm nước, giảm phát thải khí nhà kính, thích ứng với biến đổi khí hậu.

Ông Nguyễn Thanh Hải – Phó Giám đốc Sở NN&MT Hà Tĩnh cho biết: “Việc ứng dụng công nghệ tưới ngập, khô xen kẽ không chỉ phù hợp với tập quán canh tác của nông dân mà còn thích ứng tốt với điều kiện sản xuất tại Hà Tĩnh. Đây là giải pháp mang lại lợi ích kép, vừa tiết kiệm nguồn nước, giảm phát thải khí nhà kính, vừa duy trì và nâng cao năng suất cây lúa.

“Thời gian tới, Sở NN&MT Hà Tĩnh sẽ phối hợp với các đơn vị liên quan tiếp tục triển khai, mở rộng diện tích áp dụng kỹ thuật tưới này trong thời gian tiếp theo. Đồng thời, ngành sẽ chú trọng xây dựng lộ trình cụ thể gắn với từng địa phương, từng vùng sản xuất nhằm bảo đảm tính khả thi, hiệu quả lâu dài. Qua đó, góp phần hiện thực hóa mục tiêu phát triển nông nghiệp bền vững, thân thiện với môi trường trên địa bàn tỉnh”, ông Nguyễn Thanh Hải – Phó Giám đốc Sở NN&MT Hà Tĩnh, cho biết thêm.

“Mô hình ứng dụng tưới ngập,khô xen kẽ trong trồng lúa thông minh tại Hà Tĩnh bước đầu đem lại hiệu quả về năng suất, chi phí và môi trường. Đây là hướng đi phù hợp trong bối cảnh biến đổi khí hậu ngày càng cực đoan, đồng thời mở ra cơ hội mới cho nông dân khi tham gia thị trường tín chỉ carbon trong tương lai”, ông Nguyễn Thanh Hải – Phó Giám đốc Sở NN&MT Hà Tĩnh, cho hay.

Nguồn tin: danviet.vn (Bá Việt st)