Phát huy sức mạnh khối đại đoàn kết toàn dân trong xây dựng thôn, xóm, bản văn hóa kiểu mẫu ở Nghệ An hiện nay

Đại đoàn kết toàn dân tộc là truyền thống quý báu, là nguồn sức mạnh vô tận của dân tộc Việt Nam. Trong suốt tiến trình cách mạng, từ dựng nước, giữ nước đến công cuộc đổi mới và hội nhập quốc tế hiện nay, sức mạnh ấy luôn được khẳng định là nhân tố quyết định mọi thắng lợi, là nền tảng vững chắc để phát triển đất nước bền vững. Triển khai Cuộc vận động “Toàn dân đoàn kết xây dựng nông thôn mới, đô thị văn minh” việc phát huy sức mạnh khối đại đoàn kết toàn dân trong xây dựng thôn, bản, xóm văn hóa kiểu mẫu mang ý nghĩa đặc biệt quan trọng, là nền tảng củng cố niềm tin, tăng cường đồng thuận xã hội, góp phần thực hiện thắng lợi các mục tiêu phát triển kinh tế – xã hội của tỉnh.

Thôn, bản, xóm là “tế bào của khối đại đoàn kết”, nơi lan tỏa những giá trị tốt đẹp của tình làng nghĩa xóm, nơi Mặt trận Tổ quốc và các tổ chức đoàn thể phát huy vai trò nòng cốt trong vận động, tập hợp và xây dựng cộng đồng dân cư vững mạnh, văn minh, an toàn, nghĩa tình. Mỗi khu dân cư đoàn kết, mỗi người dân có ý thức cộng đồng, chính là viên gạch xây dựng nên nền tảng vững chắc cho một xã hội ổn định, giàu đẹp.

Trong tiến trình xây dựng nông thôn mới, đô thị văn minh và đặc biệt là xây dựng thôn, bản, xóm văn hóa kiểu mẫu, Mặt trận tiếp tục thể hiện vai trò nòng cốt trong việc phát huy sức mạnh cộng đồng, khơi dậy tinh thần đoàn kết, tự quản, tự giác và sáng tạo của người dân.

Trong giai đoạn 2021 – 2025, việc phát huy sức mạnh khối đại đoàn kết toàn dân ở Nghệ An được thể hiện tập trung và rõ nét nhất thông qua Cuộc vận động “Toàn dân đoàn kết xây dựng nông thôn mới, đô thị văn minh”, được Mặt trận Tổ quốc Việt Nam các cấp triển khai sâu rộng, toàn diện và sáng tạo. Cuộc vận động mang ý nghĩa xã hội rộng lớn góp phần quan trọng làm thay đổi diện mạo nông thôn, đô thị, nâng cao chất lượng đời sống vật chất và tinh thần của Nhân dân, tạo tiền đề vững chắc cho việc xây dựng các thôn, bản, xóm văn hóa kiểu mẫu trong toàn tỉnh.

Trong 5 năm qua, toàn tỉnh đã huy động nguồn lực xã hội hóa đạt 2.810 tỷ đồng, người dân hiến trên 4 triệu mét vuông đất, đóng góp hơn 5 triệu ngày công lao động, xây dựng trên 1.500 km đường giao thông nông thôn, 500 km kênh mương nội đồng, hơn 4.500 tuyến đường cờ, đường hoa, cùng 3.000 tuyến đường chiếu sáng, cụm camera an ninh. Mặt trận các cấp đã tổ chức 297 hội nghị chuyên đề về Cuộc vận động, thu hút hơn 61.300 người tham dự; đồng thời biểu dương 7.889 tập thể, cá nhân điển hình tiên tiến, với tổng số tiền khen thưởng 16,5 tỷ đồng góp phần đưa 279/362 xã (77,07%) đạt chuẩn nông thôn mới, trong đó có 135 xã đạt chuẩn nâng cao, 25 xã đạt chuẩn kiểu mẫu, và 11 đơn vị cấp huyện hoàn thành nhiệm vụ xây dựng nông thôn mới (số liệu tính đến trước thời điểm sắp xếp lại đơn vị hành chính hai cấp).

Song song với phong trào, MTTQ các cấp tỉnh Nghệ An đã phối hợp chặt chẽ với các sở, ngành, đoàn thể tổ chức 1.029 lớp tập huấn về công tác Mặt trận cho 69.110 đại biểu, cán bộ cơ sở, nâng cao năng lực thực tiễn, phương pháp vận động và kỹ năng giám sát, phản biện xã hội. Trên cơ sở đó, nhiều mô hình mới, cách làm hay, phù hợp thực tiễn địa phương được triển khai, nhân rộng.

Nhiều địa phương trong tỉnh phát huy sức mạnh khối đại đoàn kết ở khu dân cứ để phát triển kinh tế nông thôn

Công tác giảm nghèo và an sinh xã hội tiếp tục được coi là nhiệm vụ trọng tâm, chỉ tiêu chính trị then chốt trong điều hành của các cấp ủy, chính quyền và hệ thống Mặt trận. Các phong trào giúp nhau phát triển kinh tế, giải quyết việc làm, giảm nghèo bền vững, làm giàu chính đáng được triển khai mạnh mẽ, gắn với chuyển dịch cơ cấu sản xuất nông nghiệp theo hướng hàng hóa, quy mô lớn. Đến nay, Nghệ An có 701 hợp tác xã, tổ hợp tác và 02 Liên hiệp hợp tác xã, trong đó 215 hợp tác xã có dịch vụ bao tiêu đầu ra cho sản phẩm của thành viên; Toàn tỉnh hiện có 712 sản phẩm OCOP đạt 3 sao trở lên, 12 mô hình du lịch nông thôn kiểu mẫu hoạt động hiệu quả, tạo mô hình sinh kế mới. Trong lĩnh vực khoa học nông nghiệp, nhiều tiến bộ kỹ thuật như tưới nhỏ giọt cho cây công nghiệp, cây ăn quả được áp dụng rộng rãi, mang lại giá trị kinh tế cao.

MTTQ các cấp tỉnh Nghệ An đã phối hợp tổ chức hiệu quả Phong trào “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa ở khu dân cư”, gắn với xây dựng nông thôn mới nâng cao, kiểu mẫu. Đến nay, toàn tỉnh có 737.186/851.151 gia đình đạt danh hiệu Gia đình văn hóa (87%), 3.282/3.797 khu dân cư đạt danh hiệu Khu dân cư văn hóa (86%), 1.767 cơ quan, đơn vị, doanh nghiệp đạt chuẩn văn hóa, 787 dòng họ văn hóa, 346 xã, phường, thị trấn có thiết chế văn hóa thể thao đạt tiêu chí chuẩn của Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch.

Toàn tỉnh hiện có 21 đội tuyên truyền lưu động cấp huyện, 3.905 đội văn nghệ quần chúng cấp xã, 2.302 câu lạc bộ văn hóa, thể thao cơ sở, hoạt động thường xuyên, phục vụ hàng triệu lượt người dân, qua đó củng cố tinh thần gắn kết cộng đồng, khơi dậy niềm tự hào, tình yêu quê hương, đất nước. Hiện Nghệ An có 205 mô hình văn hóa tiêu biểu cấp tỉnh, 286 mô hình cấp huyện, 2.602 di tích được kiểm kê, hơn 120 câu lạc bộ dân ca Ví, Giặm, tạo nên nền tảng văn hóa phong phú, bền vững trong đời sống nhân dân.

Trong công tác an sinh xã hội, Quỹ “Vì người nghèo” của Mặt trận các cấp đã hỗ trợ 22 mô hình sinh kế, giúp 1.500 hộ nghèo và 700 hộ cận nghèo thoát nghèo bền vững, với tổng kinh phí gần 25 tỷ đồng, tập trung vào các mô hình nuôi bò, dê sinh sản, chăn nuôi gà quy mô hộ gia đình. Các mô hình này bước đầu mang lại hiệu quả rõ rệt, tạo thu nhập ổn định, góp phần cải thiện đời sống và củng cố niềm tin của nhân dân.

Đặc biệt, đồng bào có đạo đã có những đóng góp to lớn trong phát huy sức mạnh đại đoàn kết. Trong 5 năm qua, bà con giáo dân toàn tỉnh đã hiến 192.702 m² đất, tháo dỡ 48.349 mét tường rào, chặt bỏ hàng nghìn cây xanh, đóng góp 286.784 ngày công, 114,883 tỷ đồng tiền mặt, làm mới 83 km đường nhựa, bê tông hóa 1.170 km đường giao thông, xây dựng 1.135 km mương thoát nước, 29 nhà văn hóa, 85.295 m đường điện chiếu sáng, 8.077 cột cờ, trồng 142.458 cây xanh. Tỷ lệ hộ giáo dân đạt Gia đình văn hóa tăng từ 69,8% năm 2020 lên 78,2% năm 2024, phản ánh chuyển biến tích cực cả trong nhận thức và hành động của cộng đồng tôn giáo. Các phong trào khuyến học – khuyến tài trong đồng bào giáo dân phát triển mạnh. Toàn tỉnh có 887 học sinh giáo dân đạt học sinh giỏi cấp tỉnh và quốc gia, 5.428 em đỗ đại học, cao đẳng, quỹ khuyến học tại các giáo xứ, giáo họ đạt 13,284 tỷ đồng.

Trong lĩnh vực bảo đảm an ninh trật tự, phong trào “Toàn dân bảo vệ an ninh Tổ quốc” được triển khai sâu rộng với nhiều mô hình sáng tạo như: “Giáo xứ bình yên, gia đình văn hóa”, “Xứ họ đạo không có tội phạm, tệ nạn xã hội”, “Tuyến đường tự quản an ninh trật tự”, “Khu dân cư sáng – xanh – sạch – đẹp – an toàn”. Đến nay, toàn tỉnh đã xây dựng hơn 300 mô hình an ninh tự quản phát huy hiệu quả rõ rệt, góp phần giữ vững ổn định chính trị, trật tự an toàn xã hội từ cơ sở.

Diện mạo nông thôn Nghệ An ngày càng trở nên khang trang, sáng – xanh – sạch – đẹp – an toàn

Từ những kết quả đó, Nghệ An đã khẳng định việc phát huy cao độ sức mạnh khối đại đoàn kết toàn dân, trong đó Mặt trận Tổ quốc Việt Nam các cấp đóng vai trò trung tâm quy tụ, tổ chức, hướng dẫn và lan tỏa các phong trào hành động cách mạng. Những kết quả đạt được không chỉ tạo nên diện mạo nông thôn đổi mới mà quan trọng hơn, đã xây dựng được nền tảng chính trị – xã hội bền vững từ cơ sở, củng cố niềm tin của nhân dân, khơi dậy ý thức tự lực, tự cường, tự quản, tự chủ, hướng tới mục tiêu xây dựng thôn, bản, xóm văn hóa kiểu mẫu hạt nhân của khối đại đoàn kết toàn dân tộc với các giải pháp như:

Thứ nhất, cần tiếp tục nâng cao vai trò lãnh đạo toàn diện của Đảng, hiệu lực quản lý của Nhà nước và phát huy vai trò nòng cốt chính trị của Mặt trận Tổ quốc. Mặt trận phải thực sự trở thành trung tâm đoàn kết chính trị, nơi hội tụ ý Đảng – lòng dân, nơi mỗi chủ trương, chính sách đều được nhân dân hiểu, tin và đồng thuận. Sự hài lòng và niềm tin của nhân dân phải là thước đo quan trọng nhất cho hiệu quả lãnh đạo và quản trị địa phương. Mặt trận cũng cần chủ động tham mưu cho cấp ủy xây dựng cơ chế phối hợp thực chất giữa Đảng – chính quyền – đoàn thể trong công tác dân vận, tạo sự thống nhất trong toàn hệ thống chính trị.

Thứ hai, phát huy vai trò của MTTQ các cấp trong mô hình chính quyền hai cấp hiện nay. Mặt trận cần nâng cao năng lực giám sát, phản biện xã hội, tập trung vào những vấn đề cốt lõi của phát triển bền vững như quy hoạch, đầu tư công, an sinh xã hội, bảo vệ môi trường. Các hoạt động đối thoại, diễn đàn nhân dân, lấy ý kiến cử tri cần được mở rộng, đa dạng hình thức, kết hợp trực tiếp và trực tuyến, để tiếng nói của người dân được lắng nghe kịp thời, trung thực, khách quan.

Thứ ba, xây dựng thôn, bản, xóm văn hóa kiểu mẫu gắn với chương trình nông thôn mới nâng cao và nông thôn mới kiểu mẫu. Cần xác định rõ tiêu chí thôn kiểu mẫu theo hướng lượng hóa, cụ thể hóa, có cơ chế khen thưởng, hỗ trợ phù hợp. Khuyến khích các sáng kiến cộng đồng, mô hình tự quản, lấy người dân làm trung tâm, lấy “nghĩa tình, văn minh” làm giá trị cốt lõi. Đẩy mạnh xã hội hóa, huy động nguồn lực doanh nghiệp, con em xa quê, kiều bào cùng chung tay xây dựng quê hương.

Thứ tư, củng cố đoàn kết lương – giáo, coi đây là điểm nhấn quan trọng của đoàn kết toàn dân ở Nghệ An. Tiếp tục thực hiện hiệu quả các phong trào “Giáo xứ bình yên – xứ họ đoàn kết”, “Bản không có tệ nạn xã hội”, “Bản sáng – xanh – sạch – đẹp”. Nâng cao vai trò người có uy tín, chức sắc, chức việc trong vận động nhân dân thực hiện chủ trương của Đảng, chính sách của Nhà nước, phát huy tinh thần “sống tốt đời, đẹp đạo”. Mặt trận cần chủ động phối hợp với Ban Dân vận, Ban Tôn giáo và chính quyền các cấp tổ chức đối thoại, giải đáp, tháo gỡ kịp thời những vướng mắc, tăng cường niềm tin, đồng thuận xã hội.

Thứ năm, tăng cường truyền thông, giáo dục và bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng. Đẩy mạnh công tác truyền thông cơ sở, ứng dụng công nghệ số, mạng xã hội chính thống để lan tỏa giá trị tích cực, phản bác quan điểm sai trái, thông tin xấu độc, giữ vững không gian mạng an toàn. Mặt trận phải thực sự là chủ thể trong công tác tư tưởng ở cơ sở, bảo đảm mọi thông tin đến với nhân dân phải trung thực, minh bạch, chính xác, mang tinh thần xây dựng.

Thứ sáu, khơi dậy phong trào thi đua yêu nước, sáng kiến cộng đồng gắn với các mục tiêu phát triển của tỉnh. Tiếp tục phát động phong trào “Người Nghệ cùng góp sức xây dựng quê hương”, khuyến khích trí thức, doanh nhân, kiều bào đóng góp trí tuệ, công sức, nguồn lực. Kết hợp giữa thi đua yêu nước với ba đột phá chiến lược của tỉnh: cải thiện môi trường đầu tư, phát triển nhân lực chất lượng cao, xây dựng hạ tầng trọng điểm. Tôn vinh, nhân rộng các điển hình tiên tiến, coi đây là giải pháp “mềm” nhưng hiệu quả để lan tỏa tinh thần đại đoàn kết, niềm tự hào và khát vọng phát triển.

Phát huy sức mạnh khối đại đoàn kết toàn dân trong xây dựng thôn, bản, xóm văn hóa kiểu mẫu chính là phát huy nguồn lực chính trị nội sinh lớn nhất của Nghệ An đó là lòng dân. Khi mỗi người dân thấy mình là chủ thể của sự phát triển, khi ý Đảng hòa cùng lòng dân, khi từng mái nhà, từng khu dân cư thực sự “ấm no, an toàn, nghĩa tình, hạnh phúc”, thì đó chính là nền tảng vững chắc để tỉnh nhà phát triển nhanh, bền vững, hiện thực hóa mục tiêu phấn đấu đưa Nghệ An trở thành cực tăng trưởng tầm quốc gia trong kỷ nguyên phát triển mới.

ThS. Hoàng Đình Ngọc