Nông thôn mới Hà Nội: Dấu son 15 năm trên hành trình đổi mới

Ngày 12/9 tới, Hà Nội sẽ long trọng tổ chức Lễ công bố hoàn thành nhiệm vụ xây dựng nông thôn mới (NTM). Đây là dấu mốc quan trọng, khẳng định thành quả 15 năm kiên trì đổi mới, đưa nông thôn Thủ đô từ vùng trũng khó khăn trở thành hình mẫu dẫn đầu cả nước về NTM, NTM nâng cao và NTM kiểu mẫu.

15 năm trước, Hà Nội bắt đầu bước vào hành trình xây dựng nông thôn mới trong muôn vàn khó khăn. Thu nhập người dân khi ấy chỉ 13 triệu đồng mỗi năm, tỷ lệ hộ nghèo vượt quá 11%, hạ tầng xuống cấp, sản xuất manh mún. Thế nhưng bằng quyết tâm, bằng sự đồng lòng của cả hệ thống chính trị và nhân dân, hôm nay, Thủ đô đã trở thành địa phương đi đầu cả nước, hoàn thành sớm mục tiêu và kiến tạo nên những miền quê mới giàu đẹp, văn minh, phồn thịnh mà vẫn giữ được hồn cốt văn hóa.

Sau khi mở rộng địa giới hành chính năm 2008, Hà Nội có diện tích hơn 3.359 km², dân số hơn 6,7 triệu người. Phần lớn diện tích là nông thôn, chiếm tới hơn 70%, với trên 65% dân số sống bằng nghề nông. Đó vừa là tiềm năng, vừa là gánh nặng.

Ở thời điểm bắt đầu, bức tranh ngoại thành Hà Nội còn nhiều gam màu tối. Cả thành phố chỉ mới đạt trung bình một tiêu chí trong bộ 19 tiêu chí quốc gia về nông thôn mới. Đường sá lầy lội, trường học tạm bợ, thu nhập bình quân của người dân chỉ đạt khoảng 13 triệu đồng một năm, trong khi tỷ lệ hộ nghèo lên tới 11,25%.

Trước khó khăn chồng chất, Hà Nội lựa chọn cho mình con đường bền bỉ: không chạy theo thành tích, không nóng vội, mà đặt mục tiêu lâu dài, bền vững. Câu nói “không bằng mọi giá, nhưng quyết liệt” trở thành kim chỉ nam, định hướng cho toàn bộ hành trình mười lăm năm sau đó.

Giai đoạn 2011 – 2015: Đặt nền móng bằng dồn điền đổi thửa

Ngày 29/8/2011, Thành ủy Hà Nội ban hành Chương trình số 02 về phát triển nông nghiệp, xây dựng nông thôn mới, từng bước nâng cao đời sống nông dân. Đây là văn bản có tính bước ngoặt, mở đường cho chặng khởi đầu.

Trong giai đoạn này, những quyết sách lớn được ban hành đồng bộ. Nhiều nghị quyết của Hội đồng Nhân dân thành phố đã tạo hành lang pháp lý và cơ chế hỗ trợ mạnh mẽ cho các địa phương. Một trong những dấu ấn đậm nét nhất chính là cuộc “cách mạng ruộng đất” mang tên dồn điền đổi thửa.

Trước năm 2011, mỗi hộ gia đình thường sở hữu từ 7 đến 39 thửa ruộng, nhỏ lẻ và manh mún. Tình trạng này khiến việc cơ giới hóa, đưa khoa học kỹ thuật vào sản xuất gần như bất khả thi. Chỉ trong ba năm, Hà Nội đã cơ bản hoàn thành dồn điền đổi thửa, giảm xuống còn 1–2 thửa ruộng mỗi hộ, hình thành những cánh đồng lớn thuận lợi cho sản xuất hàng hóa.

Không dừng lại ở đó, phần đất dư sau dồn điền đổi thửa được quy hoạch cho các công trình phúc lợi, trường học, đường giao thông hoặc đem đấu giá để tạo nguồn lực xây dựng nông thôn mới. Chính nhờ bước đi táo bạo này, nông nghiệp Thủ đô đã thoát khỏi cảnh manh mún, tạo tiền đề cho giai đoạn phát triển tiếp theo.

Giai đoạn 2016 – 2020: Bứt phá đồng bộ

Khi bước vào giai đoạn mới, Hà Nội vẫn còn 185 xã chưa đạt chuẩn nông thôn mới, chủ yếu ở những vùng xa, khó khăn, vướng ở các tiêu chí “khó nhằn” như trường học, môi trường, văn hóa và thu nhập.

Thành phố tiếp tục triển khai Chương trình số 02 giai đoạn 2016–2020, lần này với quyết tâm cao hơn, hướng trọng tâm vào nâng cấp hạ tầng và tái cơ cấu ngành nông nghiệp. Đường làng, trường học, nhà văn hóa, hệ thống thủy lợi, điện và nước sạch đồng loạt được đầu tư. Sản xuất nông nghiệp chuyển hướng sang ứng dụng công nghệ cao, liên kết chuỗi, đồng thời bắt đầu xuất hiện chương trình “Mỗi xã một sản phẩm” (OCOP).

Những nỗ lực ấy đã mang lại sự thay đổi mạnh mẽ. Đến cuối năm 2020, giá trị gia tăng ngành nông nghiệp đạt mức 4,2%, thu nhập bình quân khu vực nông thôn đạt 55 triệu đồng/người, tăng gấp bốn lần so với năm 2010. Hơn 90% xã đạt chuẩn nông thôn mới, 13 xã đạt chuẩn nâng cao, 7 huyện được công nhận đạt chuẩn.

Ngoại thành Hà Nội dần khoác lên diện mạo mới, những con đường trải bê tông thẳng tắp, trường lớp khang trang, nhà văn hóa sáng đèn, đời sống tinh thần cộng đồng trở nên phong phú.

Giai đoạn 2021 – 2025: Hướng tới nông thôn kiểu mẫu

Ngày 17/3/2021, Thành ủy Hà Nội ban hành Chương trình số 04, mở ra một giai đoạn mới, đó là xây dựng nông thôn mới nâng cao, kiểu mẫu, gắn với đô thị hóa và phát triển bền vững.

Chỉ sau bốn năm triển khai, thành phố đã hoàn thành nhiệm vụ xây dựng nông thôn mới cấp thành phố ngay từ 2024, sớm hơn một năm so với kế hoạch. Toàn bộ 100% số xã đã đạt chuẩn nông thôn mới, trong đó có 229 xã đạt chuẩn nâng cao và 109 xã đạt chuẩn kiểu mẫu. Tất cả huyện, thị xã đều hoàn thành nhiệm vụ, trong đó sáu huyện đạt chuẩn nông thôn mới nâng cao.

Hà Nội cũng trở thành địa phương dẫn đầu cả nước về chương trình OCOP, với hơn 3.400 sản phẩm, chiếm tới 21% tổng số sản phẩm toàn quốc. Giá trị xuất khẩu nông, lâm sản vượt ngưỡng 2 tỷ USD, trong đó riêng nhóm nông sản – thực phẩm đạt 1,463 tỷ USD. Tỷ lệ hộ nghèo toàn thành phố giảm về 0% theo chuẩn nghèo đa chiều.

Điểm đặc biệt của giai đoạn này là sự chuyển đổi tư duy căn bản: từ sản xuất nông nghiệp sang phát triển kinh tế nông nghiệp. Các mô hình sản xuất hữu cơ, tuần hoàn, thông minh ngày càng phổ biến. Hà Nội hiện có 1.350 làng nghề và làng có nghề, trong đó gần 200 làng đạt doanh thu từ 10 đến 50 tỷ đồng mỗi năm. Hai làng nghề tiêu biểu, gốm Bát Tràng và lụa Vạn Phúc, đã chính thức trở thành thành viên của Mạng lưới các thành phố thủ công sáng tạo thế giới.

Hành trình 15 năm đổi mới nông thôn Hà Nội

15 năm là một chặng đường đủ dài để thấy sự đổi thay kỳ diệu, nhưng cũng chỉ là điểm khởi đầu cho một hành trình lớn hơn. Bởi nông thôn Hà Nội hôm nay không còn chỉ là những cánh đồng lúa, con đê, con đường làng, mà đã trở thành không gian sống văn minh, gắn kết chặt chẽ với đô thị, kết nối với chuỗi giá trị toàn cầu. Những gì đã làm được trong suốt 15 năm qua là minh chứng rõ ràng rằng khi có quyết tâm chính trị, khi chính sách đúng đắn gặp khát vọng của người dân, thì nông thôn không chỉ “mới” mà còn có thể trở thành động lực cho sự phát triển bền vững của cả Thủ đô.

Hành trình xây dựng nông thôn mới Hà Nội chưa dừng lại. Phía trước, vẫn còn nhiều việc phải làm từ thích ứng với biến đổi khí hậu, tận dụng cơ hội chuyển đổi số, đến việc giữ gìn bản sắc văn hóa trong nhịp sống hiện đại. Nhưng với nền móng đã được tạo dựng, với niềm tin đã được khẳng định, có thể khẳng định rằng nông thôn Hà Nội đang bước vào một “kỷ nguyên mới”, kỷ nguyên của phồn vinh, hạnh phúc và văn minh.

Những con số ấn tượng
– 3.359,82 km² diện tích toàn thành phố, hơn 70% là nông thôn.
– 13 triệu đồng/người/năm thu nhập bình quân nông thôn năm 2010 → 55 triệu đồng/năm năm 2020.
– 11,25% tỷ lệ hộ nghèo nông thôn năm 2010 → 0% theo chuẩn nghèo đa chiều giai đoạn 2022–2025.
– 100% xã đạt chuẩn NTM; 229 xã đạt chuẩn nâng cao; 109 xã đạt chuẩn kiểu mẫu.
– 6 huyện đạt chuẩn NTM nâng cao.
– 3.400 sản phẩm OCOP, chiếm 21,3% cả nước.
– 2 tỷ USD xuất khẩu nông, lâm sản năm 2024.
– 1.350 làng nghề, trong đó gần 200 làng đạt doanh thu 10–50 tỷ đồng/năm.

TRANG THÔNG TIN CÓ SỰ PHỐI HỢP CỦA VĂN PHÒNG ĐIỀU PHỐI CHƯƠNG TRÌNH XÂY DỰNG NÔNG THÔN MỚI THÀNH PHỐ HÀ NỘI

Nguồn tin: danviet.vn (Bá Việt st)