Nghệ An có 27 xã thuộc 6 huyện, có đường biên giới tiếp giáp với 3 tỉnh nước bạn Lào; bao gồm 11 xã thuộc huyện Kỳ Sơn, 4 xã thuộc huyện Tương Dương, 2 xã thuộc huyện Con Cuông, 4 xã thuộc huyện Quế Phong, 5 xã thuộc huyện Thanh Chương và 1 xã thuộc huyện Anh Sơn. Với đặc thù điều kiện kinh tế xã hội, xuất phát điểm thấp; các xã vùng biên giới Nghệ An vô cùng khó khăn khi thực hiện chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng NTM. Thế nhưng, trong giai đoạn mới 2021-2025, tỉnh vẫn đặt ra quyết tâm lớn trong lộ trình thực hiện chương trình MTQG xây dựng NTM ở khu vực miền núi. Từ đó, nhiều xã vùng biên đã nỗ lực vượt qua khó khăn để hoàn thành các tiêu chí, xây dựng xã, thôn bản đạt chuẩn NTM. Diện mạo khu vực nông thôn các xã giáp biên giới đã có những đổi thay rõ nét, từng bước phát triển khang trang hơn. Đời sống đồng bào các dân tộc được cải thiện đáng kể; góp phần giảm nghèo bền vững, đảm bảo quốc phòng, an ninh vùng biên giới, xây dựng tuyến biên giới hòa bình, hữu nghị.
Cũng như nhiều xã miền núi, biên giới của tỉnh, xã Tam Quang huyện Tương Dương bắt tay vào xây dựng NTM với điểm xuất phát thấp. Năm 2012, xã mới đạt 4/19 tiêu chí NTM, thu nhập bình quân đầu người chỉ đạt trên 11 triệu đồng/người/năm, tỷ lệ hộ nghèo chiếm gần 60% dân số toàn xã. Thế nhưng, với sự quyết tâm của cán bộ và nhân dân toàn xã, đến tháng 12/2017 xã Tam Quang đạt 19/19 tiêu chí NTM – trở thành xã biên giới đầu tiên của tỉnh đạt chuẩn NTM và về đích trước 2 năm so với mục tiêu Nghị quyết Đại hội Đảng bộ xã đề ra. Hiện Đảng bộ, chính quyền và nhân dân xã Tam Quang đang phấn đấu đạt chuẩn Nông thôn mới nâng cao trong năm 2025 này.
Ông Quang Văn Mạo – PCT UBND xã Tam Quang, huyện Tương Dương, Nghệ An chia sẻ: đến nay xã đã đạt 11 tiêu chí, 6 tiêu chí cận đạt, còn 2 tiếu chí khó là hộ nghèo và môi trường. Giải pháp thực hiện các tiêu chí còn lại đó là: Đẩy mạnh công tác tuyên truyền cho cộng đồng, doanh nghiệp, người dân về BVMT trong xây dựng NTM, Xã đã thực hiện nghiêm việc đăng ký bản cam kết BVMT đến từng hộ dân; Tích cực hưởng ứng các ngày lễ về môi trường như: “Ngày nước Thế giới 22/3”; “Giờ trái đất”; “Ngày Quốc tế đa dạng sinh học”. “Ngày Môi trường Thế giới 5/6”, “Chiến dịch làm cho thế giới sạch hơn”…Thực hiện tốt những phong trào, mô hình BVMT tự quản trong dân cư.
Chung sức đồng lòng cùng đảng bộ chính quyền và nhân dân toàn xã để về đích NTM nâng cao trong năm nay, bà con nhân dân bản Tùng Hương – bản sát biên giới, khó khăn nhất của xã Tam Quang cũng đang nỗ lực thực hiện các tiêu chí, nhất là tiêu chí hộ nghèo và thu nhập. Bởi hiện nay bản vẫn còn gần 20% hộ nghèo, cao nhất xã. Ông La Quang Đảo – Bí thư chi bộ bản Tùng Hương – xã Tam Quang cho biết.
Huyện Tương Dương hiện có 4 xã đạt chuẩn NTM. Và trong 4 xã giáp biên giới thì mới có 1 xã đạt NTM là Tam Quang. Khó khăn lớn nhất trong triển khai xây dựng NTM ở các xã vùng biên giới nói chung là kinh phí để thực hiện. Địa bàn biên giới rộng, diện tích rừng nhiều; cơ sở hạ tầng còn nhiều khó khăn, để đầu tư xây dựng đòi hỏi kinh phí lớn. Huyện đã đề xuất UBND tỉnh, điều chỉnh một số tiêu chí phù hợp với đặc thù của làng, bản cũng như phong tục tập quán của đồng bào. Cùng với đó là lồng ghép các nguồn lực từ các chương trình dự án để hỗ trợ các thôn, bản xây dựng NTM. Nhờ đó mà đến nay, Tương Dương cũng đã có 11 bản đạt chuẩn NTM, trong đó có 3 bản ở các xã biên giới. Điển hình là bản Na Kha, xã Mai Sơn vừa đạt NTM trong năm 2024.
Tại Kỳ Sơn – huyện miền núi khó khăn nhất với số xã giáp biên giới nhiều nhất tỉnh – 11 xã, chính quyền và đồng bào các dân tộc nơi đây cũng đang rất nỗ lực để xây dựng NTM dẫu rằng vẫn còn quá nhiều thách thức bởi điều kiện tự nhiên, vị trí địa lý và nhất là thiên tai. Toàn huyện mới chỉ có 1 xã là Hữu Kiệm đạt chuẩn NTM trong nhiệm kỳ trước. Nhiệm kỳ này, huyện đặt ra mục tiêu có 3 xã đạt NTM là Hữu Lập và xã biên giới Tà Cạ, Nậm Cắn; có 30 bản đạt NTM. Thế nhưng, đến thời điểm hiện nay, khả năng không có xã nào đạt mục tiêu đề ra và mới chỉ có 7 bản đạt chuẩn. Trong đó xã Tà Cạ – xã giáp thị trấn với nhiều kỳ vọng nhất cũng không thể về đích đúng hẹn bởi trận lũ quét vào tháng 10/2022 đã làm cho bản Hòa Sơn – bản đã hoàn thành các tiêu chí NTM tan hoang. Hiện bà con nhân dân bản Hòa Sơn đang phải chờ tái định cư, xây dựng lại cơ sở hạ tầng, phấn đấu đạt NTM trong năm nay. Còn xã Tà Cạ phấn đấu đạt NTM trong nhiệm kỳ tới.
Ông Vi Văn Mằn – Chủ tịch UBND xã Tà Cạ, huyện Kỳ Sơn, Nghệ An
Nhằm thúc đẩy quá trình xây dựng nông thôn mới (NTM) ở các xã biên giới tỉnh Nghệ An, năm 2018, Chính phủ đã ban hành Đề án xây dựng nông thôn mới trên địa bàn 27 xã khu vực biên giới tỉnh Nghệ An, nhằm phát triển kinh tế – xã hội và đảm bảo an ninh – quốc phòng giai đoạn 2017- 2020. Tỉnh cũng đã chỉ đạo các huyện lồng ghép các nguồn lực hỗ trợ các xã biên giới để xây dựng hạ tầng phát triển sản xuất. Bên cạnh đó, các cấp, các ngành tuyên truyền, vận động người dân các xã biên giới, tích cực chung tay góp sức thực hiện các tiêu chí. Qua đó đã tạo sự chuyển biến mạnh mẽ, thay đổi diện mạo khu vực nông thôn nói chung và 27 xã khu vực biên giới, đóng góp quan trọng vào phát triển kinh tế – xã hội của tỉnh. Nhờ vậy, bộ mặt nông thôn miền núi, nhiều bản làng vùng cao đã từng bước thay da đổi thịt. Những trụ sở làm việc, nhà văn hóa, trường học được dựng lên khang trang, sạch đẹp. Điều thực sự phấn khởi là, đời sống của bà con dân bản đã khấm khá, đổi thay rất nhanh. Nhiều mô hình phát triển kinh tế vườn rừng, vườn đồi, chăn nuôi đại gia súc, nuôi cá lồng, trồng cây dược liệu… xuất hiện cho thu nhập khá và ổn định. Nhiều xã đã quyết tâm, nỗ lực cao trong việc phấn đấu đạt chuẩn xã NTM, tạo động lực rất lớn để triển khai chương trình. Tuy nhiên, do xuất phát điểm thấp, đời sống nhân dân còn nhiều khó khăn nên đến nay mới chỉ có 2/27 xã biên giới đạt chuẩn NTM, đó là xã Tam Quang huyện Tương Dương và xã Hạnh Lâm huyện Thanh Chương. 25 xã còn lại đều đang loay hoay với 3 tiêu chí khó, nhưng mang tính quyết định trong mục tiêu xây dựng nông thôn mới là thu nhập, tỷ lệ hộ nghèo và môi trường.
Những khó khăn nơi vùng biên đang là lực cản lớn đối với công cuộc xây dựng nông thôn mới, đòi hỏi có cú huých đủ mạnh để các địa phương nơi đây vươn lên. Vì vậy, năm 2020 HĐND tỉnh đã ban hành Nghị quyết số 24 về một số chính sách hỗ trợ trong xây dựng NTM giai đoạn 2021 -2025. Theo đó, Nghị quyết đã nâng mức hỗ trợ cho các xã, thôn, bản thuộc 10 huyện miền núi gồm: Kỳ Sơn, Tương Dương, Con Cuông, Quế Phong, Quỳ Châu, Quỳ Hợp, Tân Kỳ, Anh Sơn, Thanh Chương và Nghĩa Đàn. Các xã xây dựng NTM ở các huyện miền núi được hỗ trợ 2.800 tấn xi măng /xã trong khi các xã thuộc các huyện còn lại chỉ được hỗ trợ 2.000 tấn xi măng /xã. Đối với thôn, xóm, bản thuộc xã khu vực III miền núi và thuộc 27 xã biên giới đăng ký, cam kết tham gia xây dựng thôn, xóm, bản đạt chuẩn nông thôn mới được hỗ trợ 150 tấn xi măng. Bên cạnh đó, trung ương và tỉnh đã chỉ đạo các ngành, địa phương ưu tiên nguồn lực cho các xã đặc biệt khó khăn, các xã biên giới. Đây là tiền đề quan trọng để việc triển khai xây dựng NTM ở các xã biên giới trên địa bàn tỉnh tiếp tục có những bước chuyển mạnh mẽ hơn nữa trong thời gian tới. Góp phần cùng cả tỉnh hoàn thành mục tiêu quốc gia xây dựng NTM giai đoạn 2021-2025.
Ông Phùng Thành Vinh – Giám đốc Sở Nông nghiệp và PTNT Nghệ An cho rằng:
Nghệ An là tỉnh có đường biên giới đất liền tiếp giáp với nước bạn Lào dài nhất cả nước, chiếm hơn 20% tổng chiều dài biên giới Việt Nam – Lào. Vậy nên, việc xây dựng nông thôn mới ở 27 xã đặc biệt khó khăn, khu vực biên giới tỉnh Nghệ An vừa là yêu cầu, nguyện vọng của đồng bào các dân tộc trong vùng, vừa là nhiệm vụ quan trọng đối với sự nghiệp phát triển kinh tế – xã hội, đảm bảo quốc phòng – an ninh lâu dài của tỉnh và khu vực Bắc Trung bộ. Những năm qua, Đảng và nhà nước đã dành nhiều quan tâm cho khu vực quốc phòng này, từ đó đã tạo nên sự thay đổi trong cuộc sống người dân và làm thay đổi diện mạo các bản làng. Tuy nhiên, nhìn chung bức tranh miền Tây Nghệ An, nhất là các xã vùng biên giới vẫn còn rất nhiều khó khăn, hạn chế, phát triển kinh tế thiếu bền vững, tỷ lệ hộ nghèo vẫn còn cao… Vì vậy, để chung tay vào cuộc xây dựng NTM, phát triển vùng phên dậu này đòi hỏi phải có giải pháp căn cơ, phù hợp với thực tiễn của từng địa phương, tạo lực đẩy giúp đồng bào thoát nghèo, xây dựng bản làng trở thành những điểm sáng trong phát triển kinh tế – xã hội, góp phần xây dựng vùng biên giới vững mạnh toàn diện.
Lưu Kim Oanh, Văn phòng điều phối NTM Tỉnh.
Dự thảo Báo cáo Kết quả thẩm tra hồ sơ và mức độ đạt chuẩn nông thôn mới năm 2024 đối với huyện Nghĩa Đàn, tỉnh Nghệ An
Báo cáo Kết quả thẩm tra hồ sơ và mức độ đạt chuẩn nông thôn mới năm 2024 đối với huyện Nghĩa Đàn, tỉnh Nghệ An
Ban hành Bộ tiêu chí thôn, xóm, bản đạt chuẩn nông thôn mới; Vườn đạt chuẩn nông thôn mới trên địa bàn tỉnh Nghệ An giai đoạn 2022 – 2025
Ban hành Bộ tiêu chí quốc gia về xã nông thôn mới và Bộ tiêu chí quốc gia về xã nông thôn mới nâng cao giai đoạn 2021 – 2025
Về việc quy định các nội dung, tiêu chí xã đạt chuẩn nông thôn mới, nông thôn mới nâng cao, nông thôn mới kiểu mẫu; huyện đạt chuẩn nông thôn mới nâng cao trên địa bàn tỉnh Nghệ An giai đoạn 2021 – 2025
Ban hành Bộ tiêu chí quốc gia về huyện nông thôn mới; quy định thị xã, thành phố trực thuộc cấp tỉnh hoàn thành nhiệm vụ xây dựng nông thôn mới và Bộ tiêu chí quốc gia về huyện nông thôn mới nâng cao giai đoạn 2021 – 2025
Phê duyệt Đề án về chống hàng giả và bảo vệ người tiêu dùng trong thương mại điện tử đến năm 2025
Phê duyệt Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới giai đoạn 2021 – 2025
Ban hành Quy định điều kiện, trình tự, thủ tục, hồ sơ xét, công nhận, công bố và thu hồi quyết định công nhận địa phương đạt chuẩn nông thôn mới, đạt chuẩn nông thôn mới nâng cao, đạt chuẩn nông thôn mới kiểu mẫu và hoàn thành nhiệm vụ xây dựng nông thôn mới giai đoạn 2021 – 2025
Về một số chính sách hỗ trợ trong xây dựng nông thôn mới trên địa bàn tỉnh Nghệ An, giai đoạn 2021 – 2025
Sửa đổi một số tiêu chí, chỉ tiêu của Bộ tiêu chí quốc gia về xã nông thôn mới, Bộ tiêu chí quốc gia về xã nông thôn mới nâng cao, Bộ tiêu chí quốc gia về huyện nông thôn mới và Bộ tiêu chí quốc gia về huyện nông thôn mới nâng cao giai đoạn 2021 – 2025; bổ sung tiêu chí huyện nông thôn mới đặc thù, không có đơn vị hành chính cấp xã giai đoạn 2021 – 2025