Những nữ doanh nhân Nghệ An gieo khát vọng từ nông nghiệp

Trên những triền đồi Nghĩa Thọ, trong căn xưởng nhỏ ở Cửa Lò hay giữa làng quê Yên Thành, có những người phụ nữ đang lặng lẽ khởi nghiệp từ nông nghiệp sạch. Họ không chọn lối đi dễ dàng, mà chọn gieo khát vọng làm giàu trên chính mảnh đất quê hương.

Gieo màu xanh từ những chuỗi liên kết

Trong bức tranh nông nghiệp hiện đại, khi xu hướng sản xuất sạch, hữu cơ ngày càng lan tỏa, nhiều phụ nữ đã chọn cho mình con đường khởi nghiệp xanh, một hướng đi bền vững nhưng đầy thử thách. Họ không chỉ làm chủ các mô hình sản xuất mà còn là những người kết nối, kiến tạo nên những chuỗi liên kết từ nông dân đến thị trường, từ hạt giống đến sản phẩm hoàn thiện.

Chị Nguyễn Thị Châu, Giám đốc Hợp tác xã Dược liệu Nghĩa Đàn, là một trong những nữ doanh nhân tiêu biểu cho hành trình đó. Từ một công chức nhà nước chuyển hướng sang khởi nghiệp, chị Châu đã chọn cây dược liệu, loại cây “khó tính” nhưng giàu tiềm năng để khơi dậy giá trị của vùng đất đỏ bazan quê hương. “Làm kinh tế không chỉ để kiếm lời, mà để khơi dậy tiềm năng đất đai, tạo sinh kế cho người dân, lan tỏa giá trị của nông nghiệp tự nhiên, tuần hoàn và bền vững,” chị chia sẻ.

Khởi đầu với vài hecta trồng an xoa, xạ đen, dòi tím ở xã Nghĩa Thọ, HTX Dược liệu Nghĩa Đàn từng đối mặt muôn vàn khó khăn: người dân thiếu vốn, thiếu giống, còn e dè trước mô hình mới. Chị Châu cùng cộng sự đi từng nhà, thuyết phục từng hộ dân tham gia, kiên trì chứng minh rằng cây dược liệu có thể trở thành sinh kế ổn định trên đất dốc. Khi những luống cây đầu tiên lên xanh, niềm tin cũng dần nảy mầm. Từ vài hộ ban đầu, đến nay HTX đã liên kết hơn 100 lao động, phần lớn là phụ nữ, tạo ra hơn 20 dòng sản phẩm dược liệu tự nhiên, trong đó 10 sản phẩm đạt chuẩn OCOP 3 sao.

Theo đó, bã dược liệu sau chiết xuất được ủ thành phân vi sinh bón lại cho cây trồng, tạo vòng tuần hoàn khép kín “trồng – sơ chế – chiết xuất – tiêu thụ – tái tạo”. Cách làm này không chỉ tiết kiệm chi phí mà còn giữ gìn độ phì nhiêu của đất. Ngoài ra, HTX cũng ứng dụng công nghệ chiết xuất hiện đại, đầu tư dây chuyền cô đặc chân không nhiệt thấp để bảo toàn dược tính; đồng thời, chuyển đổi số trong quản trị và bán hàng, đưa sản phẩm lên các sàn thương mại điện tử, hiện diện ở hơn 1.000 điểm bán trong cả nước. Giờ đây, mỗi hecta đất đồi là thêm một cơ hội việc làm, thêm sinh kế và làm giàu vào cơ cấu cây trồng của địa phương.

Từ mô hình dược liệu, câu chuyện của cô gái 9X Trần Thị Vui, người sáng lập ra công ty chuyên về các dược liệu với hướng đi từ tri thức bản địa đến sản phẩm chăm sóc sức khỏe tự nhiên. Sinh ra trong gia đình có truyền thống đông y ở Yên Thành, Vui sớm bén duyên với thảo dược. Khi học đại học, cô từng tự chữa khỏi chứng dị ứng da nhờ bài thuốc từ thiên nhiên. Từ đó, cô nuôi khát vọng “trao lại cho con người sự gần gũi, hòa hợp với thiên nhiên”. Sau nhiều năm miệt mài nghiên cứu, cô cho ra đời 4 dòng sản phẩm chiết xuất từ thảo dược: dầu gội, dung dịch vệ sinh, nước tắm và son môi. Các sản phẩm được người tiêu dùng đón nhận rộng rãi, mở đường cho thương hiệu dược liệu bản địa phát triển bền vững. Theo đó, chị Vui đặc biệt chú trọng liên kết vùng nguyên liệu, hướng đến chuỗi giá trị khép kín từ trồng trọt, sản xuất đến tiêu thụ.

Ông Đàm Duy Từ, chủ trang trại 10 ha cây ăn quả ở xã Quỳnh Tam, chia sẻ: “Từ năm 2025, trang trại cây ăn quả theo hướng hữu cơ của tôi được công ty chị Vui thu mua các loại phụ phẩm như hoa, lá, quả bưởi non trong quá trình cắt tỉa. Nhờ đó, có thêm nguồn thu đáng kể. Công ty yêu cầu các nguyên liệu phải được chăm sóc thuần tự nhiên, không dùng hóa chất, nên tôi càng có động lực để theo đuổi sản xuất sạch, hướng hữu cơ”.

Cách làm ấy không chỉ mở ra hướng đi mới cho hàng trăm nông hộ trong vùng, mà còn góp phần hình thành chuỗi giá trị xanh, nơi mỗi mắt xích đều được hưởng lợi. Hiện, các trang trại cây ăn quả như cam, bưởi hay vùng trồng cây gia vị như tía tô, sả, gừng… của người dân ở Nghĩa Hưng, Quỳnh Tam, Yên Thành… đều trồng, chăm sóc theo hướng hữu cơ để nhập nguyên liệu cho các công ty thảo dược, dược liệu, từ đó tăng nguồn thu, tăng giá trị. Những “người gieo hạt” như chị Nguyễn Thị Châu hay Trần Thị Vui đang âm thầm tạo nên diện mạo mới cho nông nghiệp Nghệ An, nền nông nghiệp có trách nhiệm với đất, với người, và với tương lai.

Nếu như trước đây, nhiều phụ nữ nông thôn chỉ gắn bó với ruộng đồng, thì nay họ đã trở thành những nhà khởi nghiệp, nhà quản trị, đưa nông sản quê vươn xa. Từ quy mô hộ cá thể, tổ hợp tác, đến doanh nghiệp, hợp tác xã, nhiều sản phẩm do phụ nữ làm chủ đã có mặt trên sàn thương mại điện tử, trong siêu thị, thậm chí xuất khẩu ra nước ngoài.

Một trong những ví dụ tiêu biểu là chị Phan Thị Liên, người sáng lập ra nhãn hàng ngũ cốc dinh dưỡng Hadalifa tại phường Cửa Lò. Từ niềm yêu thích các sản phẩm tự nhiên, tốt cho sức khỏe, chị Liên đã dành trọn tâm huyết xây dựng thương hiệu ngũ cốc dinh dưỡng mang đậm hồn nông sản Việt. Chỉ trong 4 năm, công ty của chị đã trở thành thương hiệu tin cậy, cung cấp hàng chục dòng sản phẩm ngũ cốc từ 25 loại hạt thiên nhiên từ đậu đen, đậu đỏ, đậu ngự đến macca, hạnh nhân, yến mạch tất cả đều được trồng theo tiêu chuẩn nông sản sạch.

Theo đó, công ty đã tạo vùng nguyên liệu 300 ha liên kết với các hợp tác xã trong và ngoài tỉnh, tạo chuỗi sản xuất khép kín “nông dân – nhà máy – thị trường”, đồng thời, tạo việc làm ổn định cho gần 10 lao động chính thức và hàng trăm cộng tác viên bán hàng trên toàn quốc.

Không dừng lại ở sản xuất, chị Liên còn chủ động chuyển đổi số, đưa sản phẩm lên các sàn thương mại điện tử, xây dựng hệ thống nhận diện thương hiệu và truy xuất nguồn gốc.

Chị Nguyễn Thị Châu cũng đang đi theo con đường ấy, đó là hoàn thiện chuỗi sản xuất – chế biến – tiêu thụ, hướng tới xuất khẩu. Hiện HTX đã đạt các chứng nhận VietGAP, HACCP, ISO và đang hoàn thiện tiêu chuẩn quốc tế cho nhóm sản phẩm bảo vệ sức khỏe. Dự án “Phát triển chuỗi sản phẩm xanh tuần hoàn gắn với bảo tồn giá trị dược liệu quý” của chị đã đoạt nhiều giải thưởng, khẳng định nỗ lực bền bỉ của người phụ nữ Nghệ An trên hành trình khởi nghiệp xanh.

Từ những mô hình ấy, có thể thấy, phụ nữ không chỉ khởi nghiệp bằng đam mê mà bằng cả tư duy đổi mới, họ chuyển từ sản xuất nhỏ lẻ sang chế biến sâu, từ bán nông sản thô sang xây dựng thương hiệu và truy xuất nguồn gốc. Chính tư duy ấy giúp nông sản Nghệ An từng bước chiếm lĩnh thị trường, nâng cao giá trị, góp phần chuyển đổi nền nông nghiệp địa phương theo hướng hiện đại, bền vững. Từ cây dược liệu trên đất đỏ Nghĩa Đàn, từ hạt ngũ cốc ở Cửa Lò, từ những lọ tinh dầu thảo mộc của cô gái Yên Thành… đã hình thành nên những “thương hiệu xanh”, vừa mang giá trị kinh tế, vừa lan tỏa tinh thần sống hài hòa với thiên nhiên.