Chuyển đổi số trong xây dựng nông thôn mới, hướng tới nông thôn mới thông minh ở Nghệ An

Chuyển đổi trong xây dựng nông thôn mới đã được đề cập đến trong bộ tiêu chí nông thôn mới, nhưng một Chương trình mang tính chất tổng thể, nhất quán các nội dung đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt tại Quyết định số 924/QĐ-TTg về phê duyệt Chương trình chuyển đổi số trong xây dựng nông thôn mới, hướng tới nông thôn mới thông minh với quan điểm: (1) Chuyển đổi số trong xây dựng nông thôn mới là giải pháp, nhiệm vụ trọng tâm trong triển khai thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới, phải phù hợp, góp phần thực hiện mục tiêu xây dựng nền nông nghiệp sinh thái, nông thôn hiện đại, nông dân văn minh và chiến lược chuyển đổi số quốc gia; (2) Chuyển đổi số trong xây dựng nông thôn mới để từng bước hình thành nông thôn mới thông minh, nâng cao hiệu quả hoạt động của cộng đồng, góp phần xây dựng nông thôn mới đi vào chiều sâu, hiệu quả và bền vững, trên cơ sở kế thừa, tiếp tục phát triển; (3) Phát huy vai trò của hệ thống chính trị, các ngành, các cấp, đặc biệt là vai trò trung tâm của người dân tham gia thực hiện chuyển đổi số, đẩy mạnh công tác xã hội hóa trong đầu tư hạ tầng, ứng dụng công nghệ, phát triển nguồn nhân lực để thực hiện hiệu quả chuyển đổi số trong xây dựng nông thôn mới; (4) Từng bước hoàn thiện cơ chế, chính sách để khuyến khích người dân nông thôn chủ động áp dụng chuyển đổi số, góp phần phát triển kinh tế nông thôn, nâng cao chất lượng tiếp cận dịch vụ và đời sống của người dân nông thôn.

Hội Nông dân huyện Thanh Chương tổ chức tập huấn, hướng dẫn cho 38/38 xã, thị trấn về cài đặt, sử dụng App Nông dân Việt Nam

Đặc biệt với 03 trụ cột: Phát triển chính quyền số ở nông thôn, Phát triển các chủ thể kinh tế số ở nông thôn. Phát triển xã hội số cho cộng đồng dân cư ở nông thôn là ba nhóm mục tiêu thực hiện trong Quyết định số 749/QĐ-TTg ngày 13/6/2020 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt “Chương trình Chuyển đổi số quốc gia đến năm 2025, định hướng đến năm 2030”.

Đối với phát triển chính quyền số nông thôn, đến thời điểm hiện nay, tỉnh Nghệ An đã thực hiện nhiều nội dung quan trọng, tiệm cận các nội dung trong Quyết định số 924/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ như: Hệ thống dịch vụ công trực tuyến (Hệ thống thông tin giải quyết TTHC của tỉnh) đã được triển khai liên thông từ cấp xã đến Trung ương, đã cung cấp các dịch vụ công cấp độ 3-4; 100% các xã hiện nay đã được phủ sóng internet 4G, có cáp quang đến xã; trên 85% dân số có điện thoại sử dụng điện thoại thông minh; trụ sở UBND xã, Nhà văn hóa, Trạm Y tế tại các xã đều được phủ sóng wifi phục vụ nhân dân (đây cũng là nội dung bắt buộc đối với xây dựng nông thôn mới nâng cao); cơ sở vật chất, hạ tầng số tại UBND xã từng bước được đầu tư nâng cấp bảo đảm đồng bộ, an toàn. Ngoài ra, nhiều phần mềm dùng chung cũng đã được triển khai đồng bộ liên thông từ tỉnh đến xã như: Phần mềm quản lý văn bản và điều hành liên thống 4 cấp VNPT-Ioffice, Mạng Truyền số liệu chuyên dùng cấp II, Phần mềm Chữ ký số; nhiều xã xây dựng nông thôn mới đã có Cổng/Trang thông tin điện tử; Nhiều xã đã đưa vào vận hành đài truyền thanh dựa trên ứng dụng công nghệ thông tin – viễn thông với nhiều ưu điểm nổi trội so với các hệ thống truyền thanh truyền thống FM/hữu tuyến.

Hội Nông dân xã Nghĩa Dũng, huyện Tân Kỳ, tỉnh Nghệ An cùng nhau cài App Nông dân Việt Nam

Một số phần mềm, nền tảng khác đã và đang được Trung ương xây dựng bảo đảm tập trung, đồng bộ, liên thông đến cấp xã phục vụ cho quản lý chương trình nông thôn mới như: đang triển khai thí điểm phần mềm quản lý, phân hạng và chấm điểm các sản phẩm OCOP,…có kế hoạch xây dựng Phần mềm phục vụ công tác quản lý, hoạt động đánh giá, thẩm định địa phương đạt chuẩn nông thôn mới,…

Về kinh tế số nông thôn, đã những điểm sáng ở nhiều lĩnh vực như nông nghiệp, thanh toán không dùng tiền mặt, thương mại điện tử, ứng dụng công nghệ số tại các hợp tác xã, hộ sản xuất nông nghiệp,… Các sản phẩm OCOP, Vietgap của Nghệ An đang từng bước được đưa lên sàn thương mại điện tử postmart.vn của Vnpost, voso.vn của ViettelPost và sàn 37nghean.com của tỉnh Nghệ An. Để hỗ trợ các hộ sản xuất nông nghiệp lên sàn thương mại điện tử, tỉnh Nghệ An đã ban hành Kế hoạch số 589/KH-UBND năm 2021 về đưa hộ sản xuất nông nghiệp lên sàn thương mại điện tử; Kế hoạch số 536/KH-UBND năm 2022 truyền thông đưa hộ sản xuất nông nghiệp lên sàn thương mại điện tử. Các kế hoạch này hiện đang được tỉnh triển khai theo lộ trình, tiến độ trong kế hoạch. Riêng sàn postmart.vn hiện đã hỗ trợ đưa lên sàn 55 sản phẩm, voso.vn là khoảng 40 sản phẩm. 100% các sản phẩm OCOP được quảng bá, giới thiệu trên sàn thương mại điện tử cũng là một nội dung bắt buộc trong Bộ tiêu chí nông thôn mới nâng cao. Thanh toán không dùng tiền mặt tăng nhanh ở khu vực nông thôn, nhất là thanh toán qua tài khoản ngân hàng, ví điện tử, mobile money. Các trường học, trạm y tế xã hiện nay cũng đang tích cực triển khai dịch vụ thu học phí, thanh toán dịch vụ y tế không dùng tiền mặt.

Với xã hội số, các hoạt động ứng dụng công nghệ số cũng đã hiện diện ở mọi mặt của đời sống nông thôn như: tỷ lệ người sử dụng điện thoại thông minh tăng nhanh, ở khu vực nông thôn (tính chung) đạt trên 80%, đạt mục tiêu so với Quyết định 924/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ. Đối với các xã xây dựng nông thôn mới nâng cao, tỷ lệ người dân trong độ tuổi lao động được đào tạo kỹ năng số đạt trên 70% (thông qua hệ thống các tài liệu được đăng tải, chuyển tải qua các nền tảng số như zalo, trang thông tin điện tử xã, tích hợp trong đường Link, trong mã QR dán tại nhà văn hóa thôn/xóm. Một số lĩnh vực triển khai khá hiệu quả phát triển xã hội số ở nông thôn như y tế, giáo dục, lao động, thương binh và xã hội, thông tin và truyền thông.

Hội Nông dân xã Phúc Sơn, huyện Anh Sơn, tỉnh Nghệ An cài đặt, kích hoạt, sử dụng App Nông dân Việt Nam.

Chuyển đổi số trong xây dựng nông thôn mới cũng bao gồm việc xây dựng xã, thôn thông minh theo quy định của Bộ Tiêu chí quốc gia xây dựng nông thôn mới (đối với nông thôn mới kiểu mẫu). Mặc dù chưa có mô hình mẫu đối với xã, thôn thông minh, tuy nhiên, về mặt định hướng xây dựng, tỉnh Nghệ An cũng đã ban hành các văn bản hướng dẫn thực hiện mô hình xã, thôn thông minh. Để rút kinh nghiệm trong thực hiện mô hình chuyển đối số cấp xã, năm 2022 tỉnh Nghệ An triển khai thực hiện Đề tài khoa học thí điểm xây dựng mô hình chuyển đổi số cấp xã tại xã Thành Sơn/Anh Sơn, Minh Hợp/Quỳ Hợp, Khánh Hợp/Nghi Lộc với ba nội dung chính quyền số, kinh tế số và xã hội số. Đến hết Quý II năm 2024, toàn tỉnh mới có 01 xã Long Thành – huyện Yên Thành đạt chuẩn nông thôn mới kiểu mẫu về chuyển đổi số.

Mặc dù chuyển đổi số trong xây dựng nông thôn mới đã đạt được những kết quả ban đầu, chuyển đổi số đã hiện diện ở mọi mặt trong đời sống người dân nông thôn, tuy nhiên, chuyển đổi số vẫn đang trong giai đoạn đầu và cần một lộ trình phù hợp.

ThS. Hoàng Đình Ngọc