Đề án 1 triệu ha lúa chất lượng cao: Đề xuất cho doanh nghiệp vay 4 tỷ USD để thu về 10 tỷ USD/năm

Một lãnh đạo doanh nghiệp ở TP.Cần Thơ đề xuất ngân hàng, các tổ chức tài chính cho các doanh nghiệp vay tổng cộng 4 tỷ USD để thực hiện Đề án 1 triệu ha lúa chất lượng cao, phát thải thấp gắn với tăng trưởng xanh vùng ĐBSCL. Nếu thực hiện được như vậy thì chuỗi lúa gạo sẽ thu về 10 tỷ USD/năm.

Hôm nay 18/11, tại TP.Cần Thơ, Báo Đại biểu Nhân dân tổ chức hội thảo “Thúc đẩy tín dụng cho ngành hàng nông sản chủ lực, đưa ĐBSCL phát triển nhanh, bền vững”. Tại đây, ông Phạm Thái Bình – Chủ tịch HĐQT Công ty Cổ phần Nông nghiệp Công nghệ cao Trung An (Công ty Trung An) cho hay, từ năm 2011 đến năm 2017, có rất nhiều doanh nghiệp, hợp tác xã, nông dân tham gia thực hiện mô hình cánh đồng mẫu lớn ở khắp các tỉnh, thành vùng ĐBSCL.

Tuy nhiên, do không tiếp cận được vốn vay để đáp ứng thanh toán cho các khâu trong chuỗi liên kết nên các cánh đồng liên kết bị “teo nhỏ” dần.

Ông Bình dẫn chứng là đến cuối năm 2022, ngành hàng lúa, gạo ở ĐBSCL chỉ còn lại 2 doanh nghiệp duy trì cánh đồng mẫu lớn khá hoàn chỉnh đó là Công ty Trung An ở Cần Thơ và Tập đoàn Lộc Trời ở An Giang.

Ông Bình nhận định, Bộ NNPTNT cùng chính quyền các địa phương, hợp tác xã và doanh nghiệp ngành hàng lúa, gạo ở vùng ĐBSCL đã nhận ra được nút thắt cơ bản cơ bản trên. Do đó, củng cố lại và xây dựng Đề án “1 triệu ha lúa chất lượng cao, phát thải thấp gắn với tăng trưởng xanh vùng ĐBSCL” (Đề án 1 triệu ha lúa chất lượng cao). Tuy đề án đưa ra nhiều mục tiêu nhưng cơ bản nhất vẫn là để ngành hàng lúa gạo Việt Nam phát triển bền vững, giảm phát thải thích ứng với biến đổi khí hậu.

Đề án nói trên đã được Thủ tướng phê duyệt và được Bộ NNPTNT, ngân hàng, chính quyền các địa phương vùng ĐBSCL cùng các doanh nghiệp, hợp tác xã, nông dân nhanh chóng vào cuộc một cách quyết liệt, phấn khởi.

“Để đề án 1 triệu ha lúa chất lượng cao không lặp lại như cánh đồng mẫu lớn nói trên thì vốn tín dụng cho doanh nghiệp, hợp tác xã và nông dân vay phải được ngân hàng, các tổ chức tín dụng trong và ngoài nước, nhằm đáp ứng đầy đủ đầu tư thanh toán các khâu trong chuỗi lúa gạo” – ông Bình nói.

Ông Bình cho rằng, nguồn vốn đủ để các doanh nghiệp tham gia thực hiện Đề án 1 triệu ha lúa chất lượng cao là vốn vay dài hạn (7-10 năm) để xây dựng, lắp đặt máy sấy lúa, lắp silo chứa lúa, xây dựng và lắp đặt (hoặc bổ sung) các hạng mục cơ giới hóa đồng bộ cung cấp dịch vụ nông nghiệp cho vùng liên kết, xay xát, chế biến, chế biến sâu, đóng gói các sản phẩm trong chuỗi lúa, gạo. Ngoài ra, còn vốn vay ngắn hạn để thanh toán tiền lúa tươi cho nông dân khi thu hoạch.

Khi không vay được vốn dài hạn mà các doanh nghiệp vẫn hoạt động được, đó là các doanh nghiệp phải lấy vốn ngắn hạn chuyển qua. Đây là nguyên nhân chính dẫn đến hầu hết các doanh nghiệp trong ngành gạo không tham gia chuỗi liên kết sản xuất gắn liền với tiêu thụ.

Đối với vốn ngắn hạn, các ngân hàng cũng đã cho doanh nghiệp vay để thực hiện các hợp đồng mua bán và xuất khẩu gạo từ nhiều năm qua, nhưng ở dạng cho vay phần ngọn, chưa đầy đủ như chuỗi liên kết lúa gạo yêu cầu phải đủ.

“Đây cũng chính là nguyên nhân lúa gạo Việt Nam đứng nhất nhì thế giới nhưng giá trị luôn thấp, sản xuất và tiêu thụ luôn bấp bênh, doanh nghiệp cạnh tranh nhau “bóp bụng” hạ giá gạo xuống thấp để bán lấy tiền đáo hạn ngân hàng khi đến hạn,…” – ông Bình giải thích.

Trước tình hình trên, ông Bình đề xuất ngân hàng, các tổ chức tài chính cho doanh nghiệp ngành hàng lúa gạo vay 2 tỷ USD vốn dài hạn (7-10 năm) và 2 tỷ USD vốn ngắn hạn (dưới 12 tháng).

Với tổng cộng số tiền cho vay 4 tỷ USD (số tiền rất khiêm tốn so với lượng tiền nhàn rỗi của cộng đồng gửi tại ngân hàng khoảng 500 tỷ USD) để thực hiện đề án 1 triệu ha lúa chất lượng cao, theo ông tính toán, mỗi năm chuỗi lúa gạo sẽ thu về 10 tỷ USD, chưa tính tiền thu được từ bán tín chỉ carbon.

Với tình hình biến đổi khí hậu cực đoan đang diễn ra phức tạp, dẫn đến gạo sẽ khan hiếm ngày càng trầm trọng trên toàn cầu. Ngành hàng lúa gạo Việt Nam (có yếu tố thiên nhiên ưu đãi hơn các quốc gia khác) nên cần đầu tư cho vay phát triển bền vững.

“Còn nếu cứ để ngành hàng lúa gạo Việt Nam sản xuất, kinh doanh như hiện tại thì mỗi năm Việt Nam tự đánh mất khoảng 5 tỷ USD” – Chủ tịch HĐQT Công ty Trung An nhận định.

Huỳnh Xây