Độc đáo mâm cỗ dịp “Tết Xíp xí” của người Thái trắng Sơn La

Đây là một trong những hoạt động độc đáo, đậm sắc văn hóa đồng bào các dân tộc Tây Bắc, nằm trong chương trình lễ đón Chứng nhận nghi lễ “Tết Xíp xí” của người Thái trắng huyện Quỳnh Nhai được công nhận làDi sản văn hóa phi vật thể quốc gia.

Nằm trong khuôn khổ buổi lễ đón nhận, hoạt động thi trưng bày mâm cỗ truyền thống của “Tết Xíp xí” tại huyện Quỳnh Nhai có 29 đội thi đến từ các xã, khối cơ quan, trường học của huyện Quỳnh Nhai.

Lãnh đạo Ủy ban nhân dân tỉnh Sơn La chuyển trao chứng nhận nghi lễ “Tết Xíp xí” của người Thái trắng huyện Quỳnh Nhai được công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia.

Mâm cỗ trong dịp“Tết Xíp xí”gồm những món ăn: Thịt vịt luộc, gà nướng, thịt lợn hun khói, cá nướng (pa pỉnh tộp), ốc suối, rêu đá, trám đen, nộm rau cải, canh bon, canh chua, khẩu cắm (cơm nếp nhuộm 5 màu hoặc 7 màu), bánh chưng…

Các món ăn với gia vị đặc trưng như: Mắc khén, ớt… hòa quyện, mang hương vị của vùng Tây Bắc. Hoạt động đã thu hút đông đảo nhân dân, du khách đến tham quan, thưởng thức.

Sau thời gian xây dựng hồ sơ, ngày 9/8/2024, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đã quyết định công nhận nghi lễ “Tết Xíp xí” của người Thái trắng huyện Quỳnh Nhai, huyện Phù Yên tỉnh Sơn La vào danh mục Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia.

“Tết Xíp xí” ở huyện Quỳnh Nhai, tỉnh Sơn La diễn ra hằng năm vào ngày 14/7 âm lịch, là ngày quan trọng để con cháu người Thái trắng thể hiện lòng biết ơn và tưởng nhớ tổ tiên, là dịp để người lớn dành sự quan tâm, chăm sóc đặc biệt đến thế hệ trẻ.

“Tết Xíp xí” củangười Thái trắngQuỳnh Nhai còn có ý nghĩa như dịp sơ kết và ăn mừng cho thành quả lao động vất vả trong 6 tháng đầu của một năm. Dịp này, trẻ em không phải chăn trâu, làm việc nhà mà được vui chơi và thoải mái, ăn những gì mình thích.

Điều đặc biệt là trong ngày “Tết Xíp xí”, luôn có mâm lễ vật để cầu xin sự may mắn cho từng cá nhân, gia đình, dòng họ trong bản; cầu xin may mắn của trời đất mưa thuận, gió hòa, phù hộ cho dân bản sức khỏe dồi dào để lao động.

Đây cũng là dịp đồng bào Thái trắng tổ chức nghi lễ cầu mong thần thánh, tổ tiên phù hộ cho con trẻ được mạnh khỏe, hay ăn chóng lớn, không ốm đau bệnh tật. Lễ vật cúng gồm: Thịt vịt, thịt gà, thịt lợn hun khói, lạp sườn, cá nướng (Pa pỉnh tộp), rau nộm khẩu cắm (cơm nếp nhuộm 5 màu hoặc 7 màu), bánh chưng gù.

Tết “Xíp xí” thường không thể thiếu “nhứa tô pết” (thịt vịt). Người Thái trắng có quan niệm con vịt gắn bó với đồng ruộng, sông suối, cúng thịt vịt là muốn con vịt ăn hết sâu bọ hại lúa, con vịt mang điều không may mắn, điềm xấu trôi theo dòng nước.

Sau nghi lễ cúng, các thành viên trong gia đình cùng quây quần bên mâm cỗ, chúc nhau những điều tốt đẹp. Đây cũng là dịp để cộng đồng người Thái trắng thể hiện lòng mến khách và tài nấu nướng của mình.