Việc ứng dụng khoa học, công nghệ,chuyển đổi sốđược xem là chìa khóa rút ngắn khoảng cách giữa thành thị và nông thôn, hướng tới mục tiêu phát triển NTM thông minh, bền vững.

Làng quê đổi mới

Xã Giao Ninh là địa phương hình thành từ xã Giao Phong, Giao Thịnh và thị trấn Quất Lâm (tỉnh Nam Định cũ), nay thuộc tỉnh Ninh Bình, đã hoàn thành xây dựng NTM kiểu mẫu, với thu nhập đạt hơn 100 triệu đồng/người/năm.

Giao Ninh cũng là một trong chín xã điểm xây dựng NTM thông minh của Bộ Nông nghiệp và Môi trường, cho nên được đầu tư 11 tỷ đồng; trong đó 5,5 tỷ đồng là nguồn ngân sách Trung ương và tỉnh, còn lại là ngân sách của địa phương. Từ nguồn ngân sách này, xã Giao Ninh lựa chọn xây dựng chính quyền số, coi đây là mũi đột phá để xây dựng NTM thông minh. Sau khi sáp nhập các xã và hệ thốngchính quyền địa phương hai cấpđi vào hoạt động, Trung tâm Phục vụ hành chính công, phòng học thông minh, hệ thống camera thông minh, nền tảng hỗ trợ, tư vấn khám, chữa bệnh từ xa… đã hình thành.

Phó Giám đốc Trung tâm Phục vụ hành chính công xã Giao Ninh Phạm Hữu Ngọc cho biết, qua thời gian vận hànhchính quyền địa phương 2 cấpcho thấy, hệ thống đã đáp ứng yêu cầu liên quan đến các thủ tục hành chính của người dân. Một số người cao tuổi còn xa lạ với thiết bị máy móc, xã đã bố trí cán bộ có kinh nghiệm hướng dẫn, thao tác cho nên người dân khá hài lòng.

Bà Mai Thị Ngọc, người dân xã Giao Ninh cho biết: “Nhờ sự hướng dẫn, giải thích tận tình của cán bộ xã cùng với hệ thống dữ liệu máy tính được liên thông, các thủ tục liên quan đến việc sang tên sổ đỏ giữa tôi với các con được thực hiện rất nhanh, tôi rất hài lòng về thái độ và thời gian giải quyết công việc của cán bộ xã…”.

Không chỉ có Trung tâm Phục vụ hành chính công phát huy hiệu quả trong giải quyết thủ tục hành chính, hệ thống camera thông minh của xã được lắp đặt tại các trục đường giao thông, ngã ba, có tích hợp chức năng ghi hình đã hỗ trợ không nhỏ cho lực lượng công an làm nhiệm vụ bảo đảm an ninh, trật tự, giao thông thông suốt.

Ngoài Trung tâm Phục vụ hành chính công, hệ thống camera giám sát thông minh, địa phương cũng đã xây dựng ba phòng học thông minh và thư viện điện tử với hệ thống máy tính, camera tự điểm danh, nhằm đẩy mạnh phong trào “học tập số” trong trường học. Phó hiệu trưởng Trường THCS Giao Phong, xã Giao Ninh, Nguyễn Văn Cảnh cho biết, toàn bộ giáo viên đã được tập huấn vận hành thành thạo các phòng học thông minh và áp dụng dạy ngay từ năm học này.

Phó Chủ tịch Ủy ban nhân dân xã Giao Ninh Vũ Phương Nhung chia sẻ, đến thời điểm hiện tại, người dân cơ bản đã hài lòng và tin tưởng vào việc vận hành chính quyền địa phương hai cấp, từ đó, yên tâm sản xuất, phát triển kinh tế.

Phó Chánh Văn phòng Điều phối NTM tỉnh Ninh Bình Lê Hồng Đức cho biết, sắp tới địa phương sẽ rà soát, đánh giá và xem xét công nhận (mới) các xã sau sắp xếp đạt chuẩn theo các bộ tiêu chí NTM, NTM nâng cao, NTM kiểu mẫu giai đoạn 2021-2025. Đơn vị sẽ tham mưu xây dựng hệ thống văn bản lãnh đạo, chỉ đạo, điều hành, tổ chức thực hiện chương trình NTM giai đoạn 2026-2030 khi có đủ cơ sở, quy định và hướng dẫn của Trung ương. Trước mắt, địa phương sẽ đẩy mạnh phát triển chương trình OCOP, phát triển kinh tế khu vực nông thôn. Hiện, toàn tỉnh có 980 sản phẩm OCOP đạt từ 3 sao trở lên.

Con đường tất yếu của tương lai

Để phát huy và nhân rộng những mô hình điểm như Giao Ninh, các chuyên gia kinh tế cho rằng, trong thời gian tới cần có bộ tiêu chí quốc gia về NTM phù hợp thực tiễn; tăng cường giao quyền cho địa phương xác định tiêu chí theo đặc thù vùng, miền. Cần chuyển trọng tâm từ phát triển số lượng sang nâng cao chất lượng, đặc biệt chú trọng duy trì, nâng cao các tiêu chí sau đạt chuẩn và xây dựng NTM cấp thôn, bản dựa trên nội lực cộng đồng, tri thức bản địa. Đồng thời, khuyến khích xây dựng NTM theo hướng có lĩnh vực nổi trội, phù hợp điều kiện vùng, miền.

Theo Phó Chủ tịch Quốc hội Lê Minh Hoan, để sớm hoàn thành mục tiêu nói trên, cần có sự sáng tạo dựa trên đặc điểm của mỗi địa phương trong xây dựng NTM. Không gian phát triển cấp xã không chỉ là không gian sản xuất mà là không gian tích hợp văn hóa, xã hội, cộng đồng; trong đó năng lực, tri thức của cư dân nông thôn là yếu tố quyết định.

Nguyên Viện trưởng Chính sách và chiến lược (Bộ Nông nghiệp và phát triển nông thôn cũ), chuyên gia kinh tế TS Đặng Kim Sơn cho rằng, cùng với phát triển kinh tế, cần có những cơ chế, chính sách để thu hút lao động nông thôn trở về phát triển kinh tế, từ đó chấm dứt tình trạng “ly nông, ly hương”. Các tiêu chuẩn về đời sống văn hóa, khoa học, công nghệ, kinh tế phát triển cũng cần trở thành tiêu chuẩn do chính người dân xây dựng, nông thôn sẽ phát triển các doanh nghiệp của mình về dịch vụ, OCOP, du lịch… để thu hút cư dân từ đô thị về quê lập nghiệp.

Chánh Văn phòng Điều phối NTM Trung ương Ngô Trường Sơn cho biết, giai đoạn tới cần ứng dụng khoa học, công nghệ phục vụ nông nghiệp, nông thôn, nhất là công nghệ giống, kỹ thuật canh tác tiên tiến, thiết bị nông nghiệp thông minh… Cần đa dạng hóa đào tạo nghề, kỹ năng nghề cho lao động nông nghiệp; đào tạo, chuyển đổi nghề sang các nghề phi nông nghiệp, phát triển kinh tế nông thôn, dịch vụ, du lịch,thương mại điện tửnông thôn, ứng dụng công nghệ số…

Với những đột phá về thể chế, chính sách và nỗ lực của các địa phương, cả nước sẽ hình thành nhiều vùng quê đáng sống, từ đó biến nông thôn trở thành mảnh đất định cư lý tưởng, nơi có sự hài hòa giữa truyền thống và hiện đại, bản sắc văn hóa, cảnh quan thiên nhiên được giữ gìn trên nền tảng của công nghệ, chuyển đổi số và thương mại điện tử.