Phát triển giáo dục lớn mạnh theo tiêu chí xây dựng nông thôn mới

Xác định giáo dục là một trong những tiêu chí quan trọng trong thực hiện chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới, thời gian qua, ngành giáo dục và đào tạo đã tích cực triển khai nhiều giải pháp nhằm nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện, phát triển mạng lưới trường lớp học, góp phần tạo nguồn nhân lực, thúc đẩy phát triển kinh tế – xã hội của địa phương.

Trong bộ tiêu chí quốc gia về xây dựng nông thôn mới có 2 tiêu chí thuộc lĩnh vực giáo dục và đào tạo, gồm: Tiêu chí số 5 Trường học và tiêu chí số 14 Giáo dục và đào tạo. Việc triển khai thực hiện nội dung thành phần giáo dục và đào tạo thuộc chương trình xây dựng nông thôn mới trên địa bàn tỉnh tiếp tục nhận được sự quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo của tỉnh, các sở, ban, ngành và các địa phương; sự chia sẻ, phối hợp của các tổ chức, đoàn thể các cấp; sự hỗ trợ tích cực của các doanh nghiệp, cá nhân và các tầng lớp nhân dân.

Nhờ vậy, quy mô mạng lưới trường, lớp được quy hoạch, sắp xếp theo hướng khoa học, tinh gọn, thuận lợi cho công tác huy động học sinh trong độ tuổi đến trường, đầu tư cơ sở vật chất và nâng cao chất lượng giáo dục. Cơ sở vật chất trường học được tăng cường đầu tư nâng cấp theo hướng chuẩn hóa, kiên cố hóa; thiết bị dạy học được mua sắm bổ sung, đáp ứng tốt hơn cho công tác dạy và học. Chất lượng phổ cập giáo dục, xóa mù chữ tiếp tục được duy trì vững chắc và từng bước được nâng lên. Các yếu tố này góp phần quan trọng để hoàn thành tiêu chí giáo dục trong bộ tiêu chí xây dựng xã, huyện đạt chuẩn nông thôn mới và nông thôn mới nâng cao.

Những năm qua, tỉnh Nghệ An đạt được nhiều thành tựu đáng kể trong lĩnh vực giáo dục, góp phần quan trọng vào thành công của chương trình xây dựng nông thôn mới.

Việc tập trung triển khai đồng bộ nhiều giải pháp, từ nâng cao chất lượng dạy và học, đầu tư cơ sở vật chất đến bổ sung đội ngũ giáo viên, mang lại những kết quả tích cực, khẳng định vị thế của giáo dục Nghệ An trên bản đồ giáo dục cả nước.

Những nỗ lực này mang lại những kết quả ấn tượng. Hàng năm, Nghệ An đều đạt và vượt chỉ tiêu về xây dựng trường đạt chuẩn quốc gia. Tính đến 31/12/2024, toàn tỉnh có 1.166 trường học đang đạt chuẩn quốc gia (đạt tỷ lệ 80,3%); trong đó, có 406 trường Mầm non, 419 trường Tiểu học, 283 trường THCS và 58 trường THPT đang đạt chuẩn.

Không chỉ về số lượng trường đạt chuẩn, chất lượng phổ cập giáo dục cũng được nâng cao rõ rệt. Nghệ An là tỉnh thứ 25 được công nhận đạt chuẩn phổ cập giáo dục Tiểu học mức độ 3.

Đặc biệt, thành phố Vinh được UNESCO công nhận là “Thành phố học tập toàn cầu”, một minh chứng cho sự nỗ lực và thành công của tỉnh trong lĩnh vực giáo dục.

Học sinh Trường Tiểu học thị trấn Thạch Giám 2 (huyện Tương Dương, Nghệ An) giờ ra chơi

Đến nay, 100% các đơn vị cấp huyện đạt chuẩn phổ cập giáo dục mầm non cho trẻ 5 tuổi, xóa mù chữ mức độ 2, phổ cập giáo dục tiểu học mức độ 3 và hoàn thành phổ cập giáo dục THCS mức độ 2. Trong đó, 11/21 đơn vị đạt chuẩn phổ cập giáo dục THCS mức độ 3.

Chất lượng giáo dục toàn diện của Nghệ An cũng được khẳng định qua kết quả thi tốt nghiệp THPT liên tục được cải thiện. Năm 2024, Nghệ An xếp thứ 12/63 tỉnh thành, tăng 10 bậc so với năm 2023.

Trong Kỳ thi học sinh giỏi quốc gia năm học 2023-2024, tỉnh đạt thành tích ấn tượng với 90 học sinh đạt giải (trong đó có 8 giải Nhất), đứng thứ 4 cả nước. Kỳ thi học sinh giỏi lớp 9 cùng năm cũng ghi nhận 845 học sinh đạt giải.

Có 4 xã đạt chuẩn nông thôn mới kiểu mẫu về giáo dục đó là xã Nghi Văn (huyện Nghi Lộc); xã Xuân Lâm, xã Nam Thanh (huyện Nam Đàn) và xã Thanh Lĩnh (huyện Thanh Chương).

Xóa mù chữ là một trong những tiêu chí giáo dục trong xây dựng nông thôn mới

Những thành tựu này, cùng với sự quan tâm đầu tư đúng mức cho tiêu chí giáo dục, tạo nền tảng vững chắc cho quá trình xây dựng nông thôn mới ở Nghệ An, đồng thời góp phần thực hiện hiệu quả nhiệm vụ đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục đào tạo trên địa bàn tỉnh.

Bên cạnh những kết quả đạt được, quá trình thực hiện các nội dung thành phần giáo dục và đào tạo thuộc chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới vẫn còn một số hạn chế, khó khăn. Đó là cơ sở vật chất của nhiều cơ sở giáo dục chưa đáp ứng tiêu chuẩn quy định, ảnh hưởng rất lớn đến công tác xây dựng, duy trì xã đạt chuẩn nông thôn mới, xây dựng xã nông thôn mới nâng cao và huyện nông thôn mới. Nguyên nhân chủ yếu do các văn bản quy định của cấp trên về tiêu chuẩn cơ sở vật chất trường học đáp ứng yêu cầu triển khai Chương trình giáo dục phổ thông có yêu cầu cao hơn so với các quy định trước đây.

Do đó, sau khi rà soát, đánh giá lại, nhiều cơ sở giáo dục không đáp ứng tiêu chuẩn cơ sở vật chất theo quy định, nhất là đối với các trường xây dựng trường đạt chuẩn quốc gia. Công tác đầu tư cơ sở vật chất để hoàn thiện các tiêu chí, tiêu chuẩn cần có nhiều thời gian và nguồn lực, không thể hoàn thiện trong một thời gian ngắn.

Một hạn chế nữa là chất lượng phổ cập giáo dục, xóa mù chữ một số xã ở các huyện miền núi chưa cao, ảnh hưởng đến tiêu chí về giáo dục và đào tạo. Nguyên nhân chủ yếu là sau khi tốt nghiệp THCS, nhiều học sinh trực tiếp tham gia lao động sản xuất, không tham gia tuyển sinh vào lớp 10 hệ phổ thông cũng như hệ giáo dục thường xuyên.

Với mục tiêu mà ngành giáo dục hướng tới là tiếp tục duy trì và nâng cao chất lượng các tiêu chuẩn, tiêu chí về trường học, giáo dục và đào tạo trong bộ tiêu chí xã, huyện nông thôn mới, nông thôn mới nâng cao, góp phần thực hiện thắng lợi mục tiêu, chỉ tiêu về xây dựng xã đạt chuẩn nông thôn mới, nông thôn mới nâng cao trên địa bàn.

Để đạt mục tiêu đề ra, ngành giáo dục và đào tạo đề xuất một số giải pháp chủ yếu, trong đó tập trung đầu tư xây dựng cơ sở vật chất trường học đảm bảo 100% phòng học ở tất cả các cấp học kiên cố hóa hoàn toàn, chống chịu được thiên tai, đáp ứng tiêu chuẩn kỹ thuật mới. Phấn đấu tỉ lệ trường mầm non đạt chuẩn quốc gia trên 80%; tỉ lệ trường phổ thông công lập đạt chuẩn quốc gia trên 72%.

Trong quản lý, điều hành sẽ tập trung giao nhiệm vụ đầu tư cơ sở vật chất trường học cho chính quyền địa phương cấp xã trên cơ sở chỉ tiêu nhiệm vụ do cấp tỉnh giao, gắn liền việc đánh giá hoàn thành nhiệm vụ với chỉ tiêu xây dựng tiêu chí trường học trong nội dung thành phần giáo dục. Ngành giáo dục tập trung chỉ đạo nâng cao chất lượng giáo dục, phấn đấu tỉ lệ trẻ em đến trường đúng độ tuổi đạt từ 99-100% ở tất cả các cấp học; đẩy mạnh ứng dụng chuyển đổi số trong dạy và học, xây dựng trường học xanh- thân thiện. Ưu tiên phân bổ nguồn vốn chương trình mục tiêu xây dựng nông thôn mới cho thành phần giáo dục, đảm bảo tỉ lệ tối thiểu 20% theo quy định của pháp luật; đối với các nguồn vốn khác thực hiện theo nguyên tắc chi cho giáo dục và đào tạo tối thiểu 20% chi ngân sách.

ThS. Hoàng Đình Ngọc