Vasep: Ngành cá ngừ hộp gặp khó vì một số quy định tại Nghị định 37

Những tổn thất do Covid-19 gây ra cho các DN chế biến và XK cá ngừ của Việt Nam chưa kịp phục hồi. Cuộc xung đột Nga-Ukraine leo thang, sự gián đoạn của thị trường năng lượng và lương thực do chiến sự gây ra và mới đây nhất là cuộc khủng hoảng toàn diện tại Dải Gaza liên quan tới xung đột giữa Israel và phong trào Hồi giáo Hamas của Palestine lại tiếp tục khiến cho các DN gặp nhiều khó khăn hơn.

Nhìn chung, những bất ổn về kinh tế và chính trị trên thế giới đang khiến cho các DN gặp nhiều khó khăn. Trong bối cảnh đó, khó lại chồng khó khi DN và ngư dân phải thực hiện một số quy định bất cập tại Nghị định 37/2024/NĐ-CP.

Theo quy định, kể từ ngày 19/5/2024, cá ngừ vằn được phép khai thác phải có chiều dài tối thiểu là 500 mm. Nếu dưới kích cỡ này thì các doanh nghiệp sẽ không được thu mua để chế biến xuất khẩu. Quy định này là nhằm bảo vệ nguồn lợi cá ngừ, tránh khai thác cá ngừ ở kích thước nhỏ. Tuy nhiên, lâu nay số lượng cá ngừ vằn kích cỡ 500 mm trở lên thường chỉ chiếm từ 10 – 20% mẻ lưới.

Với quy định này, để thực hiện quy định ngư dân phải thay đổi kích thước mắt lưới. Tuy nhiên theo phản ảnh của các ngư dân, việc thay đổi ngư cụ không đơn giản, tăng thêm chi phí, hơn thế nữa cũng không giải quyết được việc sàng lọc cá đánh bắt theo cỡ. Hơn thế nữa, ngư dân đánh bắt cá về thì không bán được dẫn đến thua lỗ tàu phải nằm bờ. Không đánh bắt được cá, ngư dân mất sinh kế, đời sống bị ảnh hưởng,….

Bên cạnh đó, cá ngừ vằn là nguyên liệu chủ lực để chế biến, xuất khẩu cá ngừ đóng hộp của Việt Nam. Năm 2023, xuất khẩu cá ngừ đóng hộp chiếm trên 30% trong tổng kim ngạch xuất khẩu cá ngừ của Việt Nam, đạt gần 255 triệu USD, tăng 9% so với cùng kỳ. Bước sang năm 2024, XK cá ngừ đóng hộp của Việt Nam vẫn tiếp đà phục hồi với mức tăng 24%. Nhu cầu thị trường đang dần phục hồi, đây là cơ hội cho các DN gia tăng XK. Bên cạnh đó, những lợi thế về mặt ưu đãi thuế quan trong các hiệp định thương mại tự do đang giúp cho các sản phẩm cá ngừ đóng hộp của Việt Nam có nhiều lợi thế cạnh tranh hơn về giá tại các thị trường như EU, Nhật Bản, Hàn Quốc…

Hiện tại trên thế giới, các nước sản xuất đồ hộp như Thái Lan, Philippines, Ecuador… thường sản xuất cá ngừ vằn đóng hộp bằng cá ngừ vằn với kích cỡ khoảng 1,8 – 3,4kg, cá ngừ dưới 1kg cũng được sử dụng nhiều để sản xuất cá ngừ đóng hộp. Các nước trên thế giới hay ngay cả Liên minh châu Âu cũng không có quy định kích thước tối thiểu của cá ngừ vằn.

Việc Việt Nam đưa ra quy định về kích cỡ cá ngừ vằn sẽ khiến cho nguồn cung nguyên liệu trong nước khan hiến, DN không có đủ nguyên liệu để đáp ứng nhu cầu chế biến, xuất khẩu và thay vào đó phải tăng cường nhập khẩu nguyên liệu từ các nước. Với nguồn nguyên liệu NK, những lợi thế về ưu đãi thuế quan theo thỏa thuận trong các hiệp định thương mại tự do sẽ không còn, DN đứng trước nguy cơ bị mất thị trường.

P.V