Làm giàu khác người, một cô gái dân tộc K’Ho ở Lâm Đồng đem cà phê ủ trong chóe, thế mà ra thương hiệu

Cô gái dân tộc K’Ho Ka Nhụy ở xã Lộc Thành, huyện Bảo Lâm, tỉnh Lâm Đồng đã từng bước làm nên thương hiệu cà phê của riêng mình LeK coffee hay người địa phương còn gọi là LeKa cà phê – thương hiệu được ghép từ họ của chồng và họ của Ka Nhụy.

Khác biệt ở Lek coffee là Ka Nhụy đã ủ cà phê trong những chóe đựng rượu cần làm nên hương vị độc đáo không giống với bất cứ đâu.

Ủ cà phê trong… chóe

Những ngày đầu vụ thu hoạch cà phê, cũng như bao nông hộ khác, Ka Nhụy đang tất bật thu hoạch những trái cà phê chín mọng trên vườn.

Thế nhưng, không còn là bán hạt nhân xanh thô giá trị thấp, cà phê do Ka Nhụy sản xuất đã được bán với đúng giá trị thực của nó. Ka Nhụy gắn bó với cây cà phê từ bé, đến khi trưởng thành cô đi làm công nhân ở các công ty cà phê lớn trong vùng.

Và một suy nghĩ nhen nhóm trong đầu khi “vì sao nông dân trồng cây vất vả thế mà thu nhập lại chẳng là bao – trong khi các công ty có thể bán được với giá rất tốt?”. Băn khoăn này đã thúc đẩy Ka Nhụy mày mò trên con đường gây dựng một thương hiệu cà phê cho bản thân và gia đình.

Năm 2012, Ka Nhụy bắt đầu chế biến thử nghiệm cà phê ngay từ vườn nhà. Hái trái thật chín, phơi, xay và rang thủ công bằng bếp củi của gia đình, chưa căn được độ chuẩn cho từng mẻ nhưng chị vẫn nhận được sự động viên khích lệ từ gia đình, bạn bè.

Từ những mẻ cà phê đầu tiên, dần dần Ka Nhụy đã biến đam mê thành hiện thực khi nhà xưởng của cô ngày càng được mở rộng với máy rang cà phê hiện đại được sắm sửa và thương hiệu LeK coffee cũng được bạn bè trên cả nước biết đến.

Ka Nhụy chia sẻ: “Ở vùng đồng bào dân tộc thiểu số như chỗ tôi thường bà con hái xong mang đi bán luôn, bán tươi hoặc bán nhân nhưng tôi thấy bán như vậy lại rất mất giá trị, không có lãi cao. Vì vậy nên tôi đã làm rang xay, tùy theo gu của khách hàng mà mình làm. Đặc biệt là tôi rang mộc hoàn toàn không có tẩm phụ gia vào cà phê nên giữ được hương vị cà phê truyền thống”.

Với diện tích 1,8ha, áp dụng canh tác tự nhiên và thu hái chín hoàn toàn. Cứ tới vụ, Ka Nhụy yêu cầu hái chín, trái đỏ để đảm bảo chất lượng hạt tốt nhất, mang đầy đủ hương vị.

Trái cà phê được phơi trên bạt sạch cho khô giòn, sau đó tách vỏ lụa và tuyển phân loại. Từ đó mới đưa vào rang theo yêu cầu của khách hàng. Ước tính mỗi năm chị thu khoảng 10 tấn cà phê nhân xanh để dành cho sản xuất.

Sau 4 năm rang xay thử nghiệm, năm 2016, Ka Nhụy đăng ký giấy phép kinh doanh, mở quán cà phê vừa phục vụ bà con địa phương, vừa là điểm giới thiệu sản phẩm. Được bà con ủng hộ, khách hàng ưa chuộng, năm 2021, Ka Nhụy chính thức làm thủ tục đăng ký thương hiệu cho LeK Coffee.

Xây dựng thương hiệu cho bản làng

Mày mò tìm cách riêng để làm cà phê, vốn nhà Ka Nhụy có nghề truyền thống ủ rượu cần bằng men lá từ lâu đời, thế nên khi bắt tay vào làm cà phê chị nghĩ sao mình không thử ủ cà phê bằng chóe.

Nghĩ là làm, những mẻ cà phê ủ chóe bắt đầu được Nhụy thử nghiệm. Cũng phải mất vài đợt Ka Nhụy mới chọn được cách thức ủ cho ra những mẻ cà phê thơm ngon nhất. Theo đó, chóe trước khi dùng để ủ cà phê phải nung nóng trong lò than, đảm bảo chóe sạch khuẩn và khô ráo.

Cà phê dùng để ủ cũng là loại cà phê được hái chín, phơi khô, tuyển lựa sau đó mới đem chia vào từng chóe. Mỗi một chóe ủ được từ 6-7kg cà phê nhân xanh, chóe lớn có thể ủ từ 20kg. Trong quá trình ủ cà phê, tuyệt đối không được mở bình, không được di chuyển tránh làm cho cà phê trong chóe bị xê dịch, nhiễm khuẩn… sau 6 tháng ủ mới có thể mở bình bắt đầu chế biến, tốt nhất là sau 1 năm mới mở hũ và chế biến.

Theo cảm nhận thực tế của nhiều khách hàng, cà phê ủ chóe có mùi vị thơm ngon, đã được lên men trong thời gian dài nên giảm vị chát và có độ ngọt hậu, ít đắng. Rất thích hợp với những người không thích vị đắng của Robusta và cũng không thích vị chua như Arabica.

“Thường cà phê mình uống mình sẽ cảm nhận ngay vị đắng ở đầu lưỡi, nhưng cà phê ủ chóe nó lại có vị thơm riêng, vị đắng khá nhẹ và mình có thể cảm nhận được độ ngọt hậu của cà phê ủ chóe rất rõ”- Ka Nhụy nói thêm.

Ngoài chế biến cà phê vườn nhà, Ka Nhụy còn thu mua thêm cà phê của bà con quanh vùng cũng với yêu cầu hái chín toàn bộ. Mặc dù vất vả nhưng bà con rất vui vì giá thu mua của Nhụy ổn định.

Chị Ka Nhem ở xã Lộc Thành huyện Bảo Lâm cho biết: “Đầu tháng 11 là mình đã bắt đầu hái tỉa những quả cà phê chín rồi, làm như vậy lâu công lắm nhưng bù lại được giá hơn, trái cà phê cùng nặng ký hơn.

Đến tầm cuối tháng 11 trở đi cà phê chín rộ là mình có thể trải bạt để hái toàn bộ sẽ dễ dàng hơn. Làm cà phê như thế này nông dân có thu nhập cao hơn nhiều so với việc chỉ bán nhân xanh thô như trước kia”.

Chị Đinh Thị Hà Trang – Phó Chủ tịch hội Liên hiệp Phụ nữ xã Lộc Thành, huyện Bảo Lâm, tỉnh Lâm Đồng nhận xét: “Ka Nhụy là một hộ đồng bào dân tộc thiểu số tiêu biểu có ý chí vươn lên làm giàu cho bản thân và quê hương.

Sản phẩm của chị hiện đã được đăng ký thương hiệu, tạo động lực cho bà con đồng bào dân tộc thiểu số và chị em phụ nữ địa phương phát huy tiềm năng sản phẩm nông sản thế mạnh, làm giàu chính đáng”.