Địa phương rất cần một quy trình chuẩn về kỹ thuật canh tác giảm phát thải

Xác định rõ mức độ giảm phát thải của từng loại cây trồng

Ngày 22/10, Bộ Nông nghiệp và Môi trường tổ chức Hội nghị công bố Đề án “Sản xuấtgiảm phát thảilĩnh vực trồng trọt giai đoạn 2025-2035, tầm nhìn đến 2050” và tham vấn dự thảo kế hoạch hành động triển khai Đề án.

Tại Hội nghị, bà Đinh Thị Phương Khanh, Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Tây Ninh, đề xuất Bộ sớm xây dựng bộ tiêu chí chuyển đổicây trồng, trong đó xác định rõ mức độ giảm phát thải của từng loại cây trồng sau chuyển đổi, làm căn cứ khoa học và thực tiễn để địa phương lựa chọn mô hình phù hợp với điều kiện canh tác và yêu cầu giảm phát thải.

Bà Khanh cho biết, Tây Ninh hiện là địa phương có diện tích trồng sắn lớn nhất cả nước, với khoảng 60.000 ha, sản lượng hơn 2 triệu tấn mỗi năm, do đó việc giảm phát thải trong sản xuất cây sắn là nhiệm vụ cấp thiết. Tỉnh đang phối hợp với Bộ triển khai dự án canh tác tuần hoàn trên cây sắn và đăng ký tham gia mô hình trồng sắn phát thải thấp trong khuôn khổ Đề án, nhằm xây dựng mô hình mẫu để các địa phương khác có thể học tập.

Chia sẻ từ điểm cầu Đồng Tháp, ông Lê Chí Thiện, Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường Đồng Tháp, cho biết địa phương đã tiên phong triển khai 21 mô hình sản xuất lúa chất lượng cao giảm phát thải, giúp giảm 20-30% lượng nước tưới, tiết kiệm 15% chi phí và cắt giảm đáng kể khí metan phát thải ra môi trường. Người dân và hợp tác xã còn tận dụng vỏ trấu sản xuất biogas, tái sử dụng phụ phẩm làm phân hữu cơ, hướng tới nông nghiệp tuần hoàn, hiệu quả. Đồng thời, Đồng Tháp đã phối hợp với các tổ chức quốc tế phát triển mô hình lúa sinh thái, chuyển đổi diện tích canh tác kém hiệu quả sang mô hình sản xuất giảm phát thải.

Tuy nhiên, ông Thiện chia sẻ, địa phương vẫn đối mặt với nhiều khó khăn như hạn chế về nguồn lực đầu tư, thiếu cơ chế khuyến khích doanh nghiệp, chính sách tín dụng xanh, và hướng dẫn kỹ thuật cụ thể cho từng nhóm cây trồng. Đại diện tỉnh kiến nghị Bộ sớm ban hành quy trình chuẩn về kỹ thuật canh tác giảm phát thải, phát triển hệ thống quan trắc đất và nước, xây dựng cơ chế tín chỉ carbon và ưu tiên nguồn vốn hỗ trợ các địa phương.

“Về phía địa phương, Đồng Tháp xác định 5 nhóm giải pháp trọng tâm gồm đổi mới canh tác, tái chế phụ phẩm nông nghiệp, ứng dụng chuyển đổi số trong đo phát thải, phát triển kinh tế tuần hoàn và chuyển đổi đất kém hiệu quả sang mô hình canh tác lúa giảm phát thải. Mỗi xã, phường sẽ xây dựng ít nhất một mô hình nông nghiệp xanh hoặc tuần hoàn,” ông Thiện nhấn mạnh.

Đại diện tỉnh Lâm Đồng, ông Nguyễn Hoàng Phúc, Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường, thông tin, sau khi Bộ ban hành Đề án, UBND tỉnh Lâm Đồng đã chỉ đạo xây dựng kế hoạch triển khai cụ thể trên địa bàn. Với lợi thế về điều kiện tự nhiên và trình độ sản xuất, tỉnh xác định phát triển nông nghiệp phát thải thấp, ứng dụng công nghệ cao là xu hướng tất yếu trong thời gian tới.

Tuy vậy, ông Phúc cũng thẳng thắn chỉ ra, khái niệm sản xuất giảm phát thải còn khá mới mẻ đối với người dân và doanh nghiệp địa phương; tỉnh chưa có cơ sở rõ ràng để xác định mục tiêu giảm phát thải, cũng như thiếu hồ sơ tham gia thị trường tín chỉ carbon.

Theo đó, ông Phúc kiến nghị Bộ sớm xây dựng tài liệu tập huấn về canh tác giảm phát thải, giao các đơn vị chuyên môn xây dựng bộ tiêu chí đánh giá phát thải thấp, thiết lập hệ thống MRV, và hướng dẫn địa phương lập hồ sơ tham gia thị trường tín chỉ carbon. Ông kỳ vọng Bộ sẽ chỉ đạo sát sao, cụ thể hóa chương trình hành động, bảo đảm các mục tiêu của Đề án được triển khai hiệu quả, đồng bộ và phù hợp thực tiễn từng địa phương.

Tập trung vào những cây trồng chủ lực

Theo TS. Lê Văn Tri, Chủ tịch Hiệp hội Phân bón Sinh học Việt Nam, Đề án cần xem xét bổ sung cây cao su vào nhóm cây trồng chuyển đổi hình thức canh tác. Hiện nay, Hiệp hội đang phối hợp với Bộ Nông nghiệp và Môi trường triển khai các giải pháp sử dụng phân bón sinh học cho cây cao su tại nhiều nhà máy, hướng tới xây dựng chuỗi sản xuất khép kín. “Chúng tôi thúc đẩy các dự án sản xuất chế phẩm sinh học từ phụ phẩm hữu cơ, kết hợp cơ giới hóa đồng bộ trong toàn chuỗi từ khâu làm đất, cấy máy đến thu hoạch và chế biến để giảm phát thải và nâng cao hiệu quả sản xuất”, TS. Tri cho biết.

Ở góc nhìn khác, PGS.TS Nguyễn Trí Ngọc, Phó Chủ tịch Tổng hội Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Việt Nam, nguyên Cục trưởng Cục Trồng trọt, cho rằng cây cà phê là đối tượng hoàn toàn có thể được lồng ghép vào Đề án bởi đây là cây trồng xuất khẩu chủ lực, có dư địa lớn để cải thiện năng suất, chất lượng và đáp ứng các tiêu chuẩn quốc tế về phát triển bền vững.

“Việc đưa cây cà phê vào Đề án không chỉ mở rộng quy mô cho ngành hàng tỷ đô, mà còn là bước đi thiết thực giúp nông nghiệp Việt Nam tiến gần hơn tới mục tiêu phát thải ròng bằng 0,” ông Ngọc nhấn mạnh.

Cùng chung quan điểm về phát triển cây trồng lâu năm, bà Hoàng Thị Liên, Chủ tịch Hiệp hội Hồ tiêu và Cây gia vị Việt Nam, cho biết thời gian qua, Hiệp hội đã khuyến khích các vùng trồng đẩy mạnh sản xuất hồ tiêu theo hướng xanh và bền vững. Các vùng trồng đã giảm tối đa sử dụng vật tư đầu vào, đồng thời ứng dụng mô hình nông lâm kết hợp để tăng khả năng hấp thụ carbon, vừa giảm phát thải khí nhà kính, vừa nâng cao năng suất và chất lượng sản phẩm.

“Cây hồ tiêu là cây trồng đặc thù, Việt Nam có nhiều lợi thế về thổ nhưỡng và khí hậu. Nếu được phát triển theo hướng xanh hơn, cây tiêu Việt Nam sẽ có lợi thế cạnh tranh lớn trên thị trường thế giới,” bà Liên chia sẻ.

Bà Nguyễn Thị Thu Hương, Phó Cục trưởng Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật, cho biết, theo Kế hoạch hành động thực hiện Đề án, tại địa phương, UBND các tỉnh, thành phố giao Sở Nông nghiệp và Môi trường làm đầu mối điều hành, tổ chức thực hiện; phân cấp trách nhiệm cụ thể cho các ngành, cấp chính quyền, đồng thời rà soát, ban hành cơ chế huy động nguồn lực địa phương và vốn ngoài ngân sách để triển khai hiệu quả. Các hiệp hội, doanh nghiệp, hợp tác xã và nông dân chủ động thực hiện nội dung Đề án, phối hợp với các cơ quan trung ương và địa phương trong các hoạt động triển khai.

Theo bà Hương, Kế hoạch đưa ra đề xuất triển khai 59 mô hình tại 34 tỉnh, thành phố, trong đó có các mô hình canh tác lúa phát thải thấp, mô hình lúa – cá/tôm; lúa – ngô/lạc, mô hình trồng ngô, sắn, rau màu, cây lâu năm (chè, cà phê, hồ tiêu, điều, cam, bưởi, sầu riêng, nhãn, vải…), cùng mô hình nông lâm kết hợp, nông nghiệp tuần hoàn, tái sử dụng chất thải, sản xuất than sinh học, chuyển đổi đất 2 lúa sang cây trồng cạn. Mỗi tỉnh dự kiến xây dựng 1-3 mô hình phù hợp với đặc thù địa phương, có tiềm năng giảm phát thải cao và biện pháp giảm phát thải cụ thể cho từng loại hình sản xuất.