Đạo đức công vụ của cán bộ cơ sở – một trong những yếu tố quyết định thành công xây dựng nông thôn mới ở Nghệ An

Nghệ An là tỉnh có diện tích xếp thứ 4 và dân số xếp thứ 10 trong tổng số 34 tỉnh, thành phố, với địa hình đa dạng gồm cả miền núi, trung du, đồng bằng và ven biển. Thực hiện Nghị quyết 1678/NQ-UBTVQH15 ngày 16/6/2025 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội về việc sắp xếp các đơn vị hành chính cấp xã của tỉnh Nghệ An năm 2025, toàn tỉnh hiện có có 130 đơn vị hành chính cấp xã, gồm 119 xã và 11 phường.

Trong những năm qua, thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng Nông thôn mới (NTM), Nghệ An đã đạt được những kết quả ấn tượng. Tính đến 30/6/2025 toàn tỉnh có 275/362 xã đạt chuẩn NTM; 102/275 xã đạt chuẩn NTM nâng cao; 16 xã đạt chuẩn NTM kiểu mẫu; có 10 đơn vị cấp huyện hoàn thành nhiệm vụ/đạt chuẩn NTM; 01 huyện đạt chuẩn NTM nâng cao (huyện Nam Đàn); Bình quân tiêu chí cả tỉnh là 17.11 TC/xã; Có 223 thôn/bản đạt chuẩn NTM; Thu nhập bình quân đầu người khu vực nông thôn đạt 47,18 triệu đồng/người/năm (tăng 11,68 triệu đồng/người/năm so với năm 2021).

Trên nền tảng đó, phong trào xây dựng thôn, bản văn hóa kiểu mẫu được triển khai sâu rộng. Các tiêu chí được cụ thể hóa, tập trung vào 5 nội dung chính: Kinh tế, Văn hóa – Xã hội, Môi trường, An ninh trật tự và Hệ thống chính trị. Nhiều địa phương đã trở thành điểm sáng như Nam Đàn, Yên Thành, thành phố Vinh, Diễn Châu,… Thực tiễn tại Nghệ An cho thấy, ở những nơi phong trào xây dựng thôn, bản văn hóa kiểu mẫu đạt kết quả tốt, ở đó đội ngũ cán bộ cơ sở luôn tỏa sáng những phẩm chất đạo đức đáng quý. Cụ thể:

Đoàn thanh niên Nghệ An hướng dẫn người dân cài app trên điện thoại theo chủ trương chuyển đổi số của Chính phủ

Thứ nhất, đa số cán bộ cơ sở có tinh thần trách nhiệm cao, tận tụy, hết lòng vì công việc chung, được nhân dân tín nhiệm: Nhiều cán bộ cơ sở thực sự là những người “ăn cơm nhà, vác tù và hàng tổng” khi họ không quản ngại khó khăn, vất vả, đi sớm về khuya, bám sát địa bàn để triển khai công việc. Từ việc vận động người dân hiến đất làm đường, xây dựng nhà văn hóa, đến việc giải quyết những mâu thuẫn nhỏ trong cộng đồng. Chính sự tận tụy này đã tạo ra niềm tin vững chắc trong nhân dân, khiến người dân tin tưởng và làm theo.

Điển hình tại xóm 7 xã Xuân Hồng, các xã Nam Giang, Nam Kim (thuộc huyện Nam Đàn trước đây), đội ngũ cán bộ xóm đã vận động thành công các hộ dân hiến đất, dịch chuyển tường rào để mở rộng đường giao thông nông thôn, tạo nên những con đường cờ, đường hoa sạch đẹp. Xã Nam Lĩnh còn thành lập 3 tổ “dân vận khéo” do các đồng chí trong Thường trực Đảng ủy trực tiếp làm tổ trưởng, bám sát địa bàn, đến từng nhà để lắng nghe, thuyết phục và vận động nhân dân, kiên trì thực hiện phương châm “mưa dầm thấm lâu”, khi người dân chưa đồng thuận thì còn tiếp tục giải thích, đối thoại, không bỏ cuộc.

Hay hình ảnh các bí thư chi bộ, trưởng bản ở các huyện miền núi như Kỳ Sơn, Tương Dương, Con Cuông, ngày đêm bám bản để vận động bà con thay đổi nếp nghĩ, cách làm, xóa bỏ tệ nạn, hủ tục. Xã Lượng Minh (thuộc huyện Tương Dương trước đây) là địa bàn “nóng” về ma túy. Trưởng bản Lô Văn Du cùng những người có uy tín trong bản Đửa đã kiên trì, bền bỉ trong suốt thời gian dài, không quản ngại khó khăn, đến từng nhà để vận động, tuyên truyền, đưa đồng bào thoát khỏi sự u mê, hướng đến cuộc sống lành mạnh, bền vững. Đến nay, đồng bào đã kiên quyết nói không với ma túy, chuyên tâm lao động sản xuất; thanh niên giữ vai trò nòng cốt trong phát triển kinh tế, người già biết chăm lo con cháu, mọi thành viên đều có trách nhiệm với tập thể.

Tại bản Cà Moong, xã Lượng Minh, thực hiện Nghị quyết số 02-NQ/ĐU về “Xây dựng bản Cà Moong không có ma túy giai đoạn 2020 – 2025”, cấp ủy bản Cà Moong đã cụ thể hóa Nghị quyết bằng việc thành lập ba tổ công tác: tổ chỉ đạo, tổ tuyên truyền và tổ an ninh tự quản. Các tổ kiên trì bám bản, sâu sát cơ sở, triển khai nhiều biện pháp phù hợp với đặc thù miền núi. Mỗi đảng viên còn được giao phụ trách khoảng 10 hộ dân để nắm bắt tâm tư, nguyện vọng, qua đó cùng nhân dân tháo gỡ khó khăn, thực hiện tinh thần “quân với dân như cá với nước”. Trong quá trình đó, vai trò của Bí thư chi bộ, Trưởng bản và các tổ chức đoàn thể được phát huy tối đa, họ là những người cùng ăn, cùng ở, cùng chia sẻ vui buồn với bà con nhân dân. Nhờ sự kiên trì, sau bốn năm triển khai Nghị quyết, diện mạo bản Cà Moong đã thay đổi rõ rệt, an ninh trật tự được đảm bảo, tinh thần nhân dân được nâng cao.

Thứ hai, cán bộ cơ sở giữ vững được bản lĩnh chính trị, có lối sống giản dị, lành mạnh, gương mẫu, nói đi đôi với làm: Trong xây dựng thôn, bản văn hóa kiểu mẫu, vai trò nêu gương của cán bộ có sức thuyết phục hơn mọi lời kêu gọi, vận động. Khi triển khai các mô hình kinh tế mới, gia đình cán bộ là người làm trước. Khi vận động làm vệ sinh môi trường, cán bộ là người cầm chổi, cầm cuốc đi đầu. Khi đóng góp xây dựng các công trình công cộng, cán bộ luôn là người tiên phong. Sự gương mẫu này tạo ra sức lan tỏa mạnh mẽ, khơi dậy tinh thần tự giác, tự nguyện trong mỗi người dân.

Điển hình như chị Vừ Y Dở, nữ đảng viên người Mông đầu tiên và là nữ Bí thư Chi bộ bản đầu tiên của xã Lưu Kiền ở huyện biên giới Tương Dương (trước đây). Tại bản Lưu Thông, xã Lưu Kiền, chị Vừ Y Dở là tấm gương tiêu biểu. Ngoài việc trồng rau, trồng lúa, chăn nuôi trâu, chị đã mạnh dạn tiên phong thực hiện mô hình nuôi dê và mang lại hiệu quả rõ rệt, từ đó nhiều hộ dân trong bản đã làm theo, tạo thành phong trào phát triển kinh tế bền vững.

Trong các buổi sinh hoạt Chi hội phụ nữ, chị thường xuyên vận động chị em mỗi tháng tổ chức tổng vệ sinh thôn, bản, xây dựng “vườn chuối phụ nữ”, trồng rau xanh để cải thiện đời sống. Chính hoạt động hiệu quả của các Câu lạc bộ tự quản phụ nữ cùng ý thức ngày càng cao của người dân trong việc phân loại, xử lý rác thải nên diện mạo bản làng Lưu Thông đã đổi thay rõ rệt: con đường 500m lên khu sản xuất đã được bê tông hóa bằng sự kết hợp giữa nguồn xi măng Nhà nước hỗ trợ và công sức, vật liệu do dân bản đóng góp; cổng chào khang trang đầu bản được dựng lên từ quỹ tiết kiệm của bản cùng sự chung tay của bà con.

Đặc biệt, bản Lưu Thông còn là điểm sáng trong việc giữ gìn an ninh trật tự, nhiều năm liền đạt “3 không”: không có người nghiện ma túy, không có người vi phạm pháp luật, không có người thụ án tù. Thành quả đó bắt nguồn từ hương ước truyền miệng của cộng đồng: không trồng cây thuốc phiện, không trộm cắp, không di cư tự phát, không vi phạm pháp luật. Những quy ước ấy cùng tấm gương của người cán bộ, đảng viên đã góp phần đưa Lưu Thông trở thành bản làng kiểu mẫu, phát triển bền vững cả về kinh tế, văn hóa và xã hội.

Hay tấm gương của đồng chí Bí thư Chi bộ Lô Thanh Trợ ở bản Trung Thành, xã Châu Thành (thuộc huyện Quỳ Hợp trước đây) trong công tác tuyên truyền, vận động, giúp bà con nâng cao nhận thức về những việc nên làm và cần tránh. Không chỉ đến từng hộ gia đình để kiên trì giải thích, thuyết phục theo phương châm “mưa dầm thấm lâu”, đồng chí Trợ còn gương mẫu đi đầu trong các phong trào thi đua, góp phần thay đổi tư duy và cách làm của đồng bào, nhờ đó số hộ nghèo ở bản Trung Thành từ 98 hộ (chiếm gần 50% hộ dân trong bản), trong vòng 5 năm lại đây giảm còn 42 hộ (21,21%).

Với tinh thần “nói đi đôi với làm”, đồng chí và gia đình luôn tiên phong thực hiện, đồng thời khuyến khích anh em, dòng họ cùng tham gia. Nhờ mô hình kinh tế tổng hợp “vườn – ao – chuồng” kết hợp nuôi cá, lươn, lợn đen, gia đình đồng chí Trợ đã có cuộc sống khá giả, trở thành hình mẫu để nhiều hộ dân trong bản noi theo.

Thứ ba, các cán bộ cơ sở có phong cách gần dân, sát dân, thật sự lắng nghe và thấu hiểu tâm tư, nguyện vọng của nhân dân: Cán bộ cơ sở ở các thôn, bản văn hóa kiểu mẫu luôn duy trì mối liên hệ mật thiết với quần chúng. Họ thường xuyên có mặt trong các buổi họp dân, tham gia các hoạt động văn hóa, thể thao, thăm hỏi các gia đình chính sách, hộ nghèo. Nhờ đó, họ nắm bắt kịp thời những vướng mắc, bức xúc của người dân để đề xuất cấp trên giải quyết hoặc trực tiếp tháo gỡ trong thẩm quyền. Việc thực hiện tốt quy chế dân chủ ở cơ sở, với phương châm “dân biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm tra, dân giám sát, dân thụ hưởng” đã giúp các quyết sách đều hợp lòng dân, tạo sự đồng thuận xã hội cao.

Cụ thể như thành công trong việc xây dựng chuẩn Đô thị văn minh (ĐTVM) của chính quyền và nhân dân thị trấn Thanh Chương (thuộc huyện Thanh Chương trước đây). Địa phương đã thành lập các Tổ công tác bám sát cơ sở, triển khai mô hình “Ngày thứ bảy vì dân” để giải quyết thủ tục hành chính. Hai lần mỗi tháng, cán bộ đều dành trọn thời gian phục vụ nhân dân, tạo được sự tin tưởng và hài lòng. Cán bộ cơ sở luôn đề cao vai trò chủ thể của nhân dân, tôn trọng, lắng nghe và đồng cảm với tâm tư, nguyện vọng của bà con. Đặc biệt, đội ngũ lãnh đạo thị trấn đã lập nhóm Zalo “Công bộc thị trấn” với sự tham gia của Thường vụ, Ủy viên Ban chấp hành Đảng bộ, công chức, đại biểu Hội đồng nhân dân, bí thư, trưởng khối, trưởng ban công tác mặt trận,… Nguyên tắc hoạt động của nhóm là mọi công việc liên quan đến dân sinh đều được xử lý kịp thời, thông tin báo cáo phải phản hồi nhanh chóng, dù là ngày thường hay ngoài giờ hành chính.

Chính sự gần dân, sát dân ấy đã tạo dựng được uy tín, niềm tin, qua đó lan tỏa giá trị của một ĐTVM thực chất và bền vững. Tại xóm 7A, thị trấn Thanh Chương, 29 hộ dân đã tự nguyện hiến hơn 3.335,9 m² đất ruộng, tháo dỡ 102m tường rào để mở rộng tuyến đường bê-tông rộng trên 3,5m, giúp ô tô có thể vào tận ngõ, tạo điều kiện thuận lợi cho việc vận chuyển hàng hóa nông sản. Không chỉ dừng lại ở đó, mỗi hộ còn đóng góp 500 nghìn đồng để cơi nới, chỉnh trang nhà văn hóa, khiến đời sống vật chất và tinh thần của bà con ngày càng khởi sắc.

Thứ tư, cán bộ cơ sở là hạt nhân giữ gìn sự đoàn kết, công bằng, dân chủ trong cộng đồng: Thôn, bản văn hóa kiểu mẫu trước hết phải là một cộng đồng đoàn kết. Cán bộ cơ sở bằng sự công tâm, khách quan đã hòa giải thành công nhiều mâu thuẫn trong nội bộ nhân dân, giữ gìn tình làng nghĩa xóm. Trong việc phân bổ các nguồn lực hỗ trợ, bình xét hộ nghèo, hay triển khai các dự án, họ luôn đảm bảo sự công bằng, minh bạch, không để xảy ra tình trạng thiên vị, tư lợi.

Trong những ngày mưa lũ lịch sử tháng 7/2025 vừa qua, đồng chí Trưởng bản Vi Trọng Thủy (bản Thạch Dương, xã Tương Dương) đã không quản hiểm nguy, mưa gió, cầm đèn pin đi gõ cửa từng nhà, khẩn thiết vận động đưa người già và trẻ em ra khỏi khu vực nguy hiểm. Nhiều bí thư chi bộ, trưởng bản khác như anh Vi Dương Tiến – Bí thư Chi bộ bản Chắn, xã Tương Dương – dù nhà cửa, tài sản của gia đình cũng bị hư hỏng, vẫn tạm gác việc riêng để ưu tiên cho công việc chung, dẫn đường cho các đoàn cứu trợ, hay tự tay vác gạo, mì tôm trao tận từng hộ dân. Khi mưa lũ đi qua, chính đội ngũ cấp ủy, ban quản lý các khối, bản lại tiếp tục trở thành lực lượng nòng cốt trong việc ổn định đời sống, khôi phục sản xuất. Với lợi thế nắm chắc dân số từng nhà, hiểu rõ hoàn cảnh từng hộ, họ đã làm cầu nối tin cậy giữa chính quyền và nhân dân, đảm bảo công tác tiếp nhận, phân phối hàng cứu trợ diễn ra minh bạch, công bằng, góp phần quan trọng giúp cộng đồng nhanh chóng vượt qua khó khăn sau thiên tai.

Thứ năm, người cán bộ cơ sở luôn nêu cao tinh thần ham học hỏi, dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm: Xây dựng mô hình thôn, bản kiểu mẫu đòi hỏi sự đổi mới, sáng tạo. Vì vậy, nhiều cán bộ cơ sở đã không ngừng học hỏi, tìm tòi các mô hình hay, cách làm hiệu quả từ nơi khác để áp dụng vào thực tiễn địa phương mình. Họ mạnh dạn đề xuất các giải pháp phát triển kinh tế (du lịch cộng đồng, nông nghiệp sạch…), xây dựng các quy ước, hương ước văn hóa phù hợp. Tinh thần dám nghĩ, dám làm và dám chịu trách nhiệm trước dân đã giúp nhiều thôn, bản có những bước phát triển đột phá.

Thực tiễn, tại bản Nưa (xã Yên Khê, huyện Con Cuông trước đây), nhiều cán bộ cơ sở đã chủ động tìm hiểu kinh nghiệm làm du lịch cộng đồng của các địa phương bạn rồi vận dụng vào điều kiện thực tế của bản mình. Từ một bản còn nhiều khó khăn, nay bản Nưa đã trở thành điểm đến hấp dẫn với mô hình homestay, dịch vụ trải nghiệm văn hóa Thái, thu hút đông đảo khách du lịch trong và ngoài tỉnh.

Hay ở xóm Tân Lập, xã Thanh Xuân (thuộc huyện Thanh Chương trước đây), Bí thư Chi bộ kiêm Xóm trưởng Nguyễn Đình Tố được đánh giá là cán bộ tận tâm, gương mẫu, dám nghĩ dám làm. Dưới sự lãnh đạo, chỉ đạo của đồng chí, xóm đã trở thành đơn vị đầu tiên của địa phương cán đích nông thôn mới. Không chỉ chú trọng xây dựng cảnh quan, môi trường xanh – sạch – đẹp, đồng chí còn tích cực vận động bà con cải tạo vườn tạp, hình thành những khu vườn chuẩn nông thôn mới nhằm nâng cao hiệu quả kinh tế. Đặc biệt, đồng chí Tố còn là người khởi xướng phong trào sản xuất vụ hè thu tại địa phương. Nhờ sự kiên trì vận động, phong trào làm lúa hè thu đã được khơi dậy, mang lại hiệu quả thiết thực.

Những cách làm sáng tạo, dám nghĩ, dám làm này cho thấy vai trò quyết định, tiên phong, tinh thần học hỏi của cán bộ cơ sở trong việc tìm mô hình hay, cách làm hiệu quả để áp dụng, góp phần phát triển kinh tế và xây dựng nông thôn mới bền vững trên địa bàn tỉnh.

Xây dựng thôn, bản văn hóa kiểu mẫu là một quá trình lâu dài, đòi hỏi sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị và sự đồng lòng của toàn dân. Trong quá trình đó, đội ngũ cán bộ cơ sở, với vai trò là những người gần dân, sát dân, trực tiếp tổ chức, vận động quần chúng ở địa phương, có một vị trí đặc biệt quan trọng. Sự thành công của phong trào phụ thuộc rất lớn vào phẩm chất đạo đức, trí tuệ và năng lực tổ chức thực tiễn của họ.

Để góp phần xây dựng Nghệ An trở thành tỉnh khá của cả nước, việc nâng cao đạo đức công vụ cho đội ngũ cán bộ cơ sở không chỉ là yêu cầu, mà là mệnh lệnh từ thực tiễn. Phát huy truyền thống của quê hương Xô Viết anh hùng, Đảng bộ và nhân dân tỉnh Nghệ An đã và đang quyết tâm xây dựng một đội ngũ cán bộ cơ sở vừa “hồng”, vừa “”chuyên”, đủ sức gánh vác trọng trách mà nhân dân giao phó, đưa phong trào xây dựng thôn, bản văn hóa kiểu mẫu đi vào chiều sâu, thực chất và bền vững, góp phần xây dựng quê hương Bác Hồ ngày càng giàu đẹp, văn minh.

ThS. Hoàng Đình Ngọc