Khai thác lợi thế bản địa, phát huy giá trị từ sản phẩm OCOP ở Nghệ An

Các sản phẩm của Nghệ An chủ yếu xoay quanh 3 nhóm: Sản phẩm truyền thống gắn với văn hóa bản địa; sản phẩm mới dựa trên lợi thế nguyên liệu sẵn có; và nhóm sản phẩm chế biến nâng cao chất lượng nông sản. Qua nhiều năm, Chương trình OCOP đã trở thành động lực mạnh mẽ thúc đẩy sản xuất ở nông thôn, giúp gia tăng giá trị nông sản, tạo việc làm và cải thiện thu nhập bền vững cho người dân.

Phát huy lợi thế từ Chương trình “Mỗi xã một sản phẩm” (OCOP)

Sau thời gian dài gây dựng, nhiều địa phương ở Nghệ An đã có từ 1 đến 3 sản phẩm OCOP đạt chất lượng 3 sao, tạo đầu ra ổn định và giá trị bền vững. Đến nay, toàn tỉnh có 743 sản phẩm OCOP đạt từ 3 sao trở lên, gồm 3 sản phẩm đạt hạng 5 sao, 45 sản phẩm đạt hạng 4 sao, 695 sản phẩm 3 sao. Con số này đưa Nghệ An trở thành một trong những địa phương dẫn đầu cả nước về số lượng sản phẩm OCOP được công nhận.

Một minh chứng sống động cho sự thay đổi này là xã Nghĩa Đồng – vùng đất “tứ xứ” với truyền thống làm ngói Cừa, người dân chủ yếu làm công nhân ở các nhà máy gạch ngói. Khi các nhà máy giải thể, người dân trở về với ruộng đồng và tìm kiếm sinh kế mới. Sự xuất hiện của HTX Nuôi ong Nghĩa Đồng là bước chuyển quan trọng. Sản phẩm mật ong của xã đã đạt OCOP 3 sao từ nhiều năm nay và ngày càng khẳng định được giá trị.

Được chính quyền địa phương, cơ quan chức năng hướng dẫn, xây dựng quy trình sản xuất mật ong theo tiêu chuẩn OCOP; hỗ trợ trong in ấn bao bì sản phẩm. Từ đó các hộ nuôi đã làm chủ được quy trình, sản phẩm ngày càng phát triển. Sản phẩm mật ong Nghĩa Đồng đã đạt OCOP 3 sao. Mỗi chai mật có giá 150 – 180 nghìn đồng. Sản phẩm mật ong có thể để trong vòng 2 năm, để càng lâu màu càng đẹp, càng đậm vị. Ảnh: Thanh Nga

Từ năm 2022, xã Nghĩa Đồng chọn mật ong làm sản phẩm chủ lực để xây dựng OCOP. Tổ hợp tác nuôi ong được thành lập, khởi đầu với 17 hộ và 336 đàn ong. Đến nay, tổ hợp tác có 26 thành viên, quản lý 525 đàn ong và được chia thành 3 nhóm theo các xóm để thuận tiện hỗ trợ kỹ thuật. Những hộ nuôi quy mô lớn như ông Nguyễn Văn Tiến (xóm 5); ông Nguyễn Trọng Tú (xóm 7) đều đạt sản lượng cao, ổn định hàng năm.

Theo ông Nguyễn Văn Tiến – Tổ trưởng Tổ hợp tác: Mùa mật năm 2024, tổ thu gần 7.000 chai mật; mùa mật năm 2025 thu khoảng 6.500 chai. Với quy trình nuôi đúng kỹ thuật, mỗi thùng ong có thể cho 10 – 15 chai mật. Gia đình ông Tiến có 100 đàn ong, thu hơn 450 chai mật (khoảng 300 lít/năm), cộng thêm bán giống, sau khi trừ chi phí thu lãi khoảng 100 triệu đồng/năm. Mô hình này tạo việc làm tại chỗ, tận dụng tốt lợi thế tự nhiên và mở ra hướng phát triển mới cho vùng đất từng khó khăn.

Không chỉ xã Nghĩa Đồng, nhiều địa phương khác cũng tạo dựng thương hiệu sản phẩm OCOP với các sản phẩm nông sản đặc trưng: Cam Vinh, bưởi, lạc sen, hạt sen sấy, su su, hay nhóm sản phẩm chế biến như giò bê, nước mắm Cửa Lò, rượu Mú Từn, trà hòa tan từ cà gai leo, dây thìa canh, cùng các sản phẩm thủ công mỹ nghệ như mây tre đan, bộ đèn tre… Điển hình như xã Văn Kiều là xã còn nhiều khó khăn nhưng hiện cũng đã có 11 sản phẩm được xếp hạng OCOP 3 sao, trong đó, có nhiều sản phẩm OCOP khẳng định được thương hiệu trên thị trường như: Cam xã Đoài, ổi, mật ong, bưởi da xanh, dưa lưới và trứng gà ác. Những sản phẩm này được tiêu thụ mạnh từ nhiều kênh khác nhau.

Nhiều sản phẩm OCOP đã tạo dấu ấn trên thị trường trong và ngoài tỉnh như: Các sản phẩm của Công ty CP Dược liệu Pù Mát; Tảo xoắn Spirulina Quỳnh Anh; Nước mắm Vạn Phần (Diễn Châu)… Đặc biệt, sản phẩm đèn lồng mây tre đan của Công ty TNHH Đức Phong – sản phẩm OCOP 5 sao duy nhất của Nghệ An đã xuất khẩu sang nhiều thị trường quốc tế. Ông Thái Đại Phong – Giám đốc công ty cho biết: Việc đạt chuẩn OCOP giúp sản phẩm tiếp cận thị trường thuận lợi hơn, qua đó mở rộng giá trị chuỗi. Như vậy kể từ khi sản phẩm đèn lồng của công ty đạt chuẩn 5 sao, sản phẩm đã có mặt ở nhiều thị trường quốc tế, giúp thương hiệu mây tre đan Việt bay xa.

“

Tác động của Chương trình OCOP tới kinh tế nông thôn là rõ rệt. OCOP làm tăng giá trị sản phẩm, tạo hàng nghìn việc làm, nâng cao thu nhập và khuyến khích ứng dụng khoa học, công nghệ vào chế biến và bảo quản. Đồng thời, việc gắn sản phẩm với văn hóa bản địa và du lịch cộng đồng làm tăng giá trị lan tỏa.

Ông Lê Văn Lương – Chi cục trưởng Chi cục Kinh tế hợp tác và PTNT Nghệ An

Hiện Chương trình OCOP tạo việc làm thường xuyên cho khoảng 2.300 lao động, cùng 1.800 – 2.000 lao động thời vụ, thu nhập trung bình 3,5 – 4 triệu đồng/người/tháng. Một số mô hình nổi bật như dệt thổ cẩm gắn với du lịch cộng đồng ở bản Hoa Tiến (Châu Tiến), bản Khe Rạn (Bồng Khê) và bản Nưa (Yên Khê) đã giải quyết việc làm cho 150 hộ, 205 lao động, thu nhập 3,8 – 4,2 triệu đồng/người/tháng. Quan trọng hơn, mô hình này góp phần giữ gìn di sản văn hóa và cảnh quan môi trường của địa phương.

Thay đổi bộ mặt nông thôn

Nghệ An có nhiều lợi thế với diện tích rộng, địa hình trải dài từ đồng bằng, ven biển đến miền núi cao; nguồn tài nguyên bản địa phong phú; văn hóa ẩm thực đa dạng. Đây là nền tảng để tỉnh phát triển các sản phẩm OCOP mang bản sắc vùng, miền và đáp ứng thị trường tiêu dùng.

Toàn tỉnh hiện có 449 chủ thể tham gia chương trình, gồm doanh nghiệp, HTX và hộ sản xuất, kinh doanh. Kinh tế tập thể chiếm tỷ lệ lớn: 194 HTX và tổ hợp tác (43%). Hơn 65% sản phẩm OCOP đã hoàn thiện bao bì, nhãn mác, truy xuất nguồn gốc, đáp ứng yêu cầu thị trường và nâng cao tính chuyên nghiệp.

Theo ngành Nông nghiệp tỉnh, OCOP không chỉ công nhận sản phẩm mà còn tạo động lực thúc đẩy kinh tế nông thôn. Việc áp dụng khoa học, công nghệ trong chế biến sâu và bảo quản giúp nâng cao năng suất, chất lượng. Thu nhập người dân tăng rõ rệt, nhờ sản xuất có quy mô và liên kết chuỗi.

Ông Lê Văn Lương – Chi cục trưởng Chi cục Kinh tế hợp tác và PTNT Nghệ An khẳng định: “OCOP không chỉ là sản phẩm riêng lẻ, mà là hàng hóa nằm trong hệ sinh thái sản xuất, chế biến, phân phối, tiêu dùng”. Định hướng từ năm 2023 đến nay là xây dựng vùng nguyên liệu đạt tiêu chuẩn VietGAP, hữu cơ, GlobalGAP; kết hợp áp dụng quy chuẩn an toàn vệ sinh thực phẩm trong chế biến và vận chuyển.

Ngoài hiệu quả kinh tế, OCOP còn kết nối sản phẩm với du lịch và văn hóa bản địa. Du khách đến Nghệ An không chỉ trải nghiệm cảnh quan, lịch sử mà còn mua những sản phẩm đặc trưng như trà sen Quê Bác, giò bê Nam Đàn, cam bù Kim Nhan. Điều này kích thích tiêu thụ sản phẩm và nâng cao giá trị của ngành Nông nghiệp địa phương.

Để nâng cao hiệu quả, tỉnh khuyến khích các chủ thể OCOP xây dựng vùng nguyên liệu tập trung, liên kết theo chuỗi giá trị, ký hợp đồng tiêu thụ với doanh nghiệp và sàn thương mại điện tử. Nghệ An đang xây dựng “bản đồ vùng sản phẩm OCOP” nhằm quy hoạch hợp lý và nâng cao hiệu quả quản lý.

Tỉnh cũng triển khai nhiều giải pháp quan trọng như: Hỗ trợ phát triển vùng nguyên liệu, đổi mới công nghệ chế biến; Xây dựng chuỗi giá trị, bảo đảm truy xuất nguồn gốc và an toàn thực phẩm; Đầu tư hạ tầng sản xuất, đào tạo kỹ năng quản lý cho các chủ thể; Phát triển thương hiệu, đăng ký nhãn hiệu và chỉ dẫn địa lý.

Ngoài ra, theo ông Lê Văn Lương, chuyển đổi số được xem là đòn bẩy quan trọng để tăng sức cạnh tranh cho các sản phẩm. Tỉnh khuyến khích chủ thể OCOP tham gia thương mại điện tử, quảng bá sản phẩm trên nền tảng số và đa dạng hóa kênh phân phối. Công tác giám sát hậu kiểm được tăng cường nhằm bảo đảm chất lượng sản phẩm, giữ gìn uy tín OCOP Nghệ An.

Với định hướng rõ ràng và sự đầu tư nghiêm túc, Nghệ An đang từng bước khẳng định vị thế trong phát triển sản phẩm OCOP. Chương trình không chỉ nâng cao giá trị nông sản mà còn tạo nền tảng cho kinh tế nông thôn phát triển bền vững, gắn kết sản xuất với du lịch và văn hóa bản địa. Khi giá trị bản địa được khai thác đúng cách, OCOP sẽ tiếp tục mở đường cho những sản phẩm mang thương hiệu Nghệ An vươn xa hơn trên thị trường trong nước và quốc tế.

Nguồn tin: baonghean.vn (Nguyễn Nhung st)