Tạo bước đi chiến lược cho sản phẩm OCOP

OCOP và mục tiêu xây dựng thương hiệu quốc gia

Theo phân tích, điểm yếu của sản phẩm OCOP chủ yếu là thương hiệu, chứng nhận và logistics. Đó chính là lý do vì sao xây dựng thương hiệu quốc gia gắn với TMĐT được coi là con đường chiến lược cho OCOP trong giai đoạn mới.

Theo ông Nguyễn Thành Dương, Trung tâm Ứng dụng công nghệ thông tin và Chuyển đổi số trong xúc tiến thương mại, Cục Xúc tiến Thương mại (Bộ Công Thương), để OCOP thực sự trở thành thương hiệu quốc gia trên sàn quốc tế, cần một chiến lược đồng bộ từ quản lý nhà nước đến doanh nghiệp. Ông nhấn mạnh, hiện nay tỷ lệ sản phẩm OCOP tham gia TMĐT xuyên biên giới còn rất thấp, nguyên nhân chính là thiếu sự chuẩn hóa và chưa có hệ thống xúc tiến bài bản.

Ông cũng cho biết, Bộ Công Thương đã triển khai nhiều chương trình hỗ trợ đưa OCOP lên sàn TMĐT, từ đào tạo kỹ năng số cho doanh nghiệp, hỗ trợ gian hàng trực tuyến đến kết nối với thương vụ tại nước ngoài. Tuy nhiên, để tạo bước đột phá, Luật TMĐT sửa đổi cần có những quy định cụ thể hơn về việc quản lý chất lượng, chứng nhận và bảo hộ thương hiệu OCOP. Nếu không, sản phẩm sẽ khó cạnh tranh tại các thị trường lớn.

“OCOP cần được nhìn nhận như đại diện của thương hiệu quốc gia. Khi một sản phẩm OCOP xuất hiện trên sàn quốc tế, đó không chỉ là câu chuyện của một doanh nghiệp, mà là hình ảnh của cả Việt Nam”, ông Dương nhấn mạnh.

Khó khăn về logistics và chứng nhận

Từ góc độ thực tiễn, đại diện một doanh nghiệp tại Lâm Đồng chia sẻ rằng, việc đưa sản phẩm cà phê đặc sản lên sàn TMĐT là hành trình vừa nhiều cơ hội, vừa lắm thách thức. Nhờ sự hỗ trợ từ Bộ Công Thương, doanh nghiệp đã có gian hàng trực tuyến, tiếp cận được khách hàng từ châu Âu và châu Á. Tuy nhiên, những khó khăn lớn nhất lại nằm ở chi phí logistics và thủ tục chứng nhận quốc tế.

Theo đó, chi phí logistics hiện chiếm tới 20-25% giá thành sản phẩm, khiến cà phê Việt khó cạnh tranh với các đối thủ từ Brazil hay Indonesia. Bên cạnh đó, việc xin chứng nhận quốc tế như an toàn thực phẩm, chứng nhận môi trường hay tiêu chuẩn sản xuất bền vững tốn nhiều thời gian và chi phí, vượt quá khả năng của một doanh nghiệp nhỏ.

Cùng với đó, việc thiếu cơ chế giải quyết tranh chấp trong hợp đồng điện tử khiến họ gặp rủi ro khi giao dịch. Có những đơn hàng lớn đã bị hủy do bất đồng về chứng nhận hoặc tiêu chuẩn sản phẩm, nhưng doanh nghiệp không biết cách nào để bảo vệ quyền lợi của mình. Đây là lý do khiến nhiều doanh nghiệp OCOP còn e ngại khi tham gia TMĐT xuyên biên giới.

Ở một góc nhìn khác, Thương vụ Việt Nam tại Nhật Bản đưa ra những phân tích, Nhật Bản là thị trường tiềm năng lớn cho nông sản và sản phẩm OCOP của Việt Nam, nhưng đây cũng là thị trường khó tính bậc nhất thế giới.

Theo Thương vụ, để thành công tại Nhật Bản, doanh nghiệp OCOP không chỉ cần sản phẩm chất lượng cao, mà còn phải có thương hiệu được xây dựng bài bản, chứng nhận quốc tế rõ ràng và quy trình logistics minh bạch. Trong TMĐT, những yếu tố này càng trở nên quan trọng, bởi giao dịch diễn ra trực tuyến và khách hàng không có cơ hội trải nghiệm trực tiếp sản phẩm.

Nếu Việt Nam muốn đưa OCOP trở thành thương hiệu quốc gia, cần học hỏi mô hình Nhật Bản – nơi mỗi sản phẩm đặc thù địa phương đều được xây dựng thương hiệu gắn với tiêu chuẩn quốc tế, và được xúc tiến bài bản trên cả kênh truyền thống và kênh số.

Giải pháp nào cho OCOP “Go Global”

Các chuyên gia cho rằng, con đường để mang thương hiệu sản phẩm OCOP ra thế giới (“Go Global”) không hề dễ dàng, nhưng hoàn toàn khả thi nếu có chiến lược đúng đắn.

Trước hết, Nhà nước cần hoàn thiện khung pháp lý, đặc biệt trong Luật TMĐT sửa đổi, để bảo vệ quyền lợi doanh nghiệp OCOP khi tham gia giao dịch trực tuyến. Đồng thời, cần có chính sách hỗ trợ về chi phí logistics và chứng nhận quốc tế, giúp doanh nghiệp nhỏ đủ sức cạnh tranh.

Thứ hai, các hiệp hội và cơ quan xúc tiến thương mại cần xây dựng chương trình đào tạo chuyên sâu cho doanh nghiệp OCOP về kỹ năng số, quản trị dữ liệu và marketing trực tuyến. Đây là những kỹ năng bắt buộc để tồn tại trong môi trường thương mại điện tử toàn cầu.

Thứ ba, bản thân doanh nghiệp OCOP phải thay đổi tư duy, coi TMĐT là chiến lược xây dựng thương hiệu dài hạn. Chỉ khi sản phẩm OCOP được nhìn nhận như đại diện của thương hiệu quốc gia, mới có thể tạo ra sự khác biệt bền vững trên thị trường quốc tế.