Từ nhận thức đến hành động trong xây dựng nông thôn mới thông minh, xã thương mại điện tử ở Nghệ An

Xây dựng nông thôn mới là một trong những chương trình hành động lớn nhằm cụ thể hóa chủ chương, chính sách của Đảng và Nhà nước về nông thôn, nông nghiệp, nông dân, hướng đến mục tiêu phát triển toàn diện mọi mặt đời sống kinh tế – xã hội cho khu vực nông thôn. Đến ngày 30/6/2025 (trước thời điểm sắp xếp chính quyền địa phương 02 cấp); toàn tỉnh có 275 xã/362 xã đạt chuẩn nông thôn mới (chiếm 75,96%); 102/275 xã đạt chuẩn nông thôn mới nâng cao (chiếm 37,09% xã nông thôn mới); 16/275 xã đạt chuẩn nông thôn mới kiểu mẫu (chiếm 5,82 % xã nông thôn mới); có 10 đơn vị cấp huyện đạt chuẩn nông thôn mới/hoàn thành nhiệm vụ xây dựng nông thôn mới; trong đó, huyện Nam Đàn đạt chuẩn nông thôn mới nâng cao năm 2024.

Mục tiêu xây dựng nông thôn mới đến năm 2025 phấn đấu cả nước có ít nhất 80% số xã đạt chuẩn nông thôn mới, trong đó có khoảng 40% số xã đạt chuẩn nông thôn mới nâng cao, ít nhất 10% số xã đạt chuẩn nông thôn mới kiểu mẫu, không còn xã dưới 15 tiêu chí; thu nhập bình quân của người dân nông thôn tăng ít nhất 1,5 lần so với năm 2020.

Tổ chức Đoàn Thanh niên (Yên Thành củ) trao đổi và chia sẻ cách hướng dẫn người dân cài đặt sử dụng các ứng dụng trên điện thoại di động smartphone

Gắn với yêu cầu của công cuộc chuyển đổi số, ngày 02/8/2022 Thủ tướng Chính phủ đã có Quyết định số 924/QĐ-TTg, Phê duyệt chương trình chuyển đổi số trong xây dựng nông thôn mới hướng tới nông thôn mới thông minh, giai đoạn 2021-2025 với mục tiêu tổng quát là: Đẩy mạnh ứng dụng công nghệ số trong xây dựng nông thôn mới nhằm tăng cường hiệu quả thực hiện chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới, góp phần thúc đẩy kinh tế nông thôn, nâng cao chất lượng đời sống người dân, thu hẹp dần khoảng cách về chất lượng dịch vụ giữa nông thôn – thành thị, từng bước hướng tới nông thôn thông minh. Để triển khai thực hiện Quyết định của Thủ tướng Chính phủ, ngày 16/3/2023, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đã ban hành Quyết định số 969/QĐ-BNN-VPĐP về việc phê duyệt danh mục mô hình thí điểm do trung ương chỉ đạo thuộc chương trình chuyển đổi số trong xây dựng nông thôn mới, hướng tới nông thôn thông minh giai đoạn 2021 – 2025 (đợt 1). Theo đó, đã có 9 xã được lựa chọn trong danh sách thực hiện thí điểm. Ngày 29/5/2023, Bộ nông nghiệp và phát triển nông thôn tiếp tục có công văn số 3445/BNN-VPĐP V/v hướng dẫn tạm thời về triển khai xây dựng mô hình thí điểm xã nông thôn mới thông minh, xã thương mại điện tử nhằm để thống nhất cách thức triển khai xây dựng mô hình thí điểm chuyển đổi số trong xây dựng nông thôn mới, hướng tới nông thôn mới thông minh. Nội dung công văn của Bộ nông nghiệp và phát triển nông thôn đã đề cập đến các khái niệm, xã nông thôn mới thông minh, xã thương mại điện tử. Theo đó xã nông thôn mới thông minh được hiểu là xã thực hiện phát triển sáng kiến số cho cộng đồng sử dụng các kết nối, giải pháp, tài nguyên số và các sáng tạo về nông nghiệp, nông thôn trong việc phát triển kinh tế – xã hội của xã dựa trên 3 trụ cột: thiết chế, con người, công nghệ, nhằm đạt được các mục tiêu phát triển bền vững, hướng đến mục tiêu chuyển đổi số toàn diện. Xã thương mại điện tử được hiểu là xã mà ở đó, người dân có sử dụng, ứng dụng công nghệ thông tin, công nghệ số, kết nối với người mua thông qua các nền tảng thương mại điện tử uy tín, phổ biến trên thị trường (ưu tiên các nền tảng thương mại điện tử Việt Nam) để tiêu thụ sản phẩm, hàng hóa, dịch vụ mà họ làm ra, nhằm giảm thiểu chi phí, gia tăng lợi nhuận. Đồng thời, trong xã phát triển các hạ tầng chuyên biệt phục vụ vận hành cho hoạt động thương mại điện tử, như: sơ chế, kho lạnh… Công văn cũng đã hướng dẫn về điều kiện lựa chọn xây dựng mô hình thí điểm xã nông thôn mới thông minh, xã thương mại điện tử, định hướng nội dung xây dựng thí điểm xã nông thôn mới thông minh, xã thương mại điện tử, các bước triển khai thực hiện xây dựng mô hình thí điểm xã nông thôn mới thông minh, xã thương mại điện tử, xác định việc huy động nguồn lực xây dựng mô hình thí điểm xã nông thôn mới thông minh, xã thương mại điện tử. Những nội dung đó giúp cho các địa phương có điều kiện thuận lợi hơn trong quá trình triển khai thực hiện nội dung chuyển đổi số trong xây dựng nông thôn mới, hướng tới nông thôn thông minh.

Việc xây dựng nông thôn thông minh, xã thương mại điện tử là xu thế tất yếu và cần thiết, nhằm thu hẹp khoảng cách số giữa khu vực nông thôn và thành thị, thúc đẩy ứng dụng công nghệ thông tin và chuyển đổi số trong chính quyền để phục vụ và tương tác với người dân tốt hơn, nâng cao kỹ năng số cho người dân để mở rộng cơ hội tiếp cận với công nghệ số. Từ đó giúp cho hoạt động của chính quyền địa phương được tốt hơn, lợi ích của nhân dân được đáp ứng đầy đủ, kịp thời, kinh tế – xã hội có điều kiện phát triển, cải thiện và nâng cao đời sống của người dân.

Lãnh đạo (huyện Yên Thành củ) trải nghiệm các ứng dụng trên điện thoại di động smartphone

Thực hiện Quyết định của Thủ tướng Chính Phủ, các văn bản của Bộ nông nghiệp và phát triển nông thôn, ngày 03/3/2023 Ủy ban nhân dân tỉnh đã ban hành kế hoạch số 132/KH-UBND tỉnh Nghệ An về chuyển đổi số trong xây dựng nông thôn mới, hướng tới nông thôn thông minh đến năm 2025. Trong đó xác định mục tiêu: Đẩy mạnh ứng dụng công nghệ số trong xây dựng nông thôn mới nhằm tăng cường hiệu quả thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới, góp phần thúc đẩy kinh tế nông thôn, nâng cao chất lượng đời sống, thu hẹp dần khoảng cách về chất lượng dịch vụ giữa nông thôn – thành thị phù hợp với chuyển đổi số của tỉnh, chuyển đổi số ngành nông nghiệp và từng bước hướng tới nông thôn thông minh. Đồng thời, tỉnh Nghệ An cũng xác định mô hình xã/thôn thông minh, huyện kết nối. Cụ thể: Xây dựng thí điểm mô hình cấp huyện về chuẩn hóa dữ liệu, cập nhật cơ sở dữ liệu về nông thôn mới trên nền tảng dữ liệu lớn (big data) đồng bộ, kết nối và liên thông. Phấn đấu đến năm, 2025 có ít nhất 8 mô hình để địa phương khác tham quan, học tập, nhân rộng; Xây dựng thí điểm xã nông thôn mới thông minh theo hướng nổi trội như: y tế, giáo dục, giám sát cộng đồng, an ninh, trật tự, môi trường, văn hóa… Đặc biệt, ngày 22/12/2024, Bộ Chính trị ban hành Nghị quyết số 57-NQ/TW về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia và Chương trình hành động của Chính phủ (Nghị quyết số 03/NQ-CP) thực hiện Nghị quyết số 57-NQ/TW ngày 22/12/2024 của Bộ Chính trị về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia đã tạo điều kiện cho các địa phương phát triển chuyển đổi số.

Để triển khai thực hiện, tỉnh Nghệ An đang nghiên cứu để lựa chọn các mô hình thí điểm nông thôn thông minh. Năm 2024, xã Nam Giang và xã Long Thành đã có đề xuất thực hiện chuyển đổi số theo định hướng xây dựng xã nông thôn mới thông minh. Đến nay, việc xây dựng thí điểm mô hình xã nông thôn mới thông minh ở tỉnh Nghệ An đã có nhiều kết quả đáng khích lệ với 14 thôn thôn thông minh, 02 xã đạt chuẩn nông thôn mới kiểu mẫu về chuyển đổi số.

Điển hình là xã Long Thành (huyện Yên Thành củ) đã có 4 sản phẩm OCOP 3 sao gồm: gạo Long Thành, nấm mèo sấy khô, rau an toàn, bưởi ghép Phúc Trạch – đều đã có gian hàng online trên sàn Postmart. Một số hộ liên kết HTX cung ứng rau sạch đã có kênh bán hàng Zalo OA, Facebook Page, nhận đặt hàng trực tuyến, thanh toán không tiền mặt. Chính quyền xã cũng sử dụng nhóm Zalo “Thông tin Long Thành” với gần 3.000 thành viên, cung cấp thông tin chính thống về an ninh, dịch vụ công, lịch họp dân, kế hoạch sản xuất, giá vật tư nông nghiệp. Các hồ sơ quản lý hộ tịch, đất đai, tài nguyên nước, trợ cấp xã hội được số hóa 100%. Tỷ lệ nộp hồ sơ dịch vụ công trực tuyến đạt hơn 85%.

Từ việc nhận thức được sự cần thiết, ý nghĩa của việc xây dựng xã nông thôn mới thông minh, xã thương mại điện tử, cùng với sự chỉ đạo sát sao của các cấp ủy Đảng, sự quyết tâm của chính quyền địa phương các cấp và nhân dân, chúng ta hi vọng rằng, trong thời gian tới việc xây dựng xã nông thôn mới thông minh, xã thương mại điện tử của tỉnh Nghệ An sẽ thành công, đóng góp tích tực vào việc thực hiện Chương trình nông thôn mới của tỉnh.

ThS. Hoàng Đình Ngọc – Minh Phúc