‘Ánh sáng hy vọng’ trong xóa đói giảm nghèo ở Cao Bằng

Sinh ra và lớn lên giữa núi rừng Bảo Lạc, anh Nông Văn Hoàn – người dân tộc Tày – luôn trăn trở làm sao để người dân quê mình thoát cảnh nghèo đói, dựa vào nông nghiệp mà vẫn làm giàu được.

Năm 2016, trong khuôn khổ Chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững, anh được tham gia các lớp đào tạo nghề, chuyển giao kỹ thuật trồng dâu, nuôi tằm do ngành nông nghiệp địa phương tổ chức, cùng với các gói vay vốn ưu đãi để khởi nghiệp.

Từ vài luống dâu, vài nong tằm ban đầu, anh Hoàn nhận ra đây là hướng sản xuất phù hợp với điều kiện khí hậu, đất đai địa phương và có thể nhân rộng. Năm 2019, anh mạnh dạn vận động thành lập HTX Nông nghiệp 118 tại xã Hồng Trị (nay là xã Bảo Lạc), với vốn điều lệ 1,5 tỷ đồng và 7 thành viên sáng lập.

HTX 118 nhanh chóng trở thành “hạt nhân” phát triển nghề dâu tằm trong vùng. Không chỉ trồng dâu, nuôi tằm, HTX còn cung cấp cây, con giống, hỗ trợ kỹ thuật, bao tiêu sản phẩm, giúp bà con yên tâm sản xuất.

Đặc biệt, HTX cho các hộ nghèo vay vốn không lãi suất trong một năm để mua cây giống, vật tư sản xuất – một hành động nhân văn, giúp nhiều gia đình vượt qua giai đoạn khó khăn ban đầu.

Năm 2021, khi đại dịch COVID-19 bùng phát, đầu ra kén tằm bị tắc nghẽn, nhiều hộ dân đứng trước nguy cơ trắng tay. Không nản chí, anh Hoàn cùng thành viên HTX đã tự mình vượt hàng trăm cây số đến các tỉnh Nam Định, Lâm Đồng để tìm đối tác ươm tơ, ký kết hợp đồng tiêu thụ sản phẩm, giúp giải cứu hàng tấn kén cho bà con.

“Chúng tôi đi không chỉ vì hàng hóa, mà vì sinh kế của bà con vùng biên”, anh Hoàn xúc động chia sẻ đồng thời khẳng định nếu không có đầu ra, người dân sẽ mất niềm tin và bỏ nghề ngay. HTX phải là chỗ dựa vững chắc để thành viên và nông dân liên kết yên tâm làm ăn.

Để nâng cao hiệu quả sản xuất kinh doanh, năm 2023, HTX 118 đầu tư xây dựng nhà xưởng và kho lạnh bảo quản kén trị giá 700 triệu đồng, nâng cao năng lực chế biến và bảo quản sản phẩm. Năm 2024, HTX tiếp tục mở thêm 2 nhà xưởng container kho lạnh, mở rộng quy mô ươm cây dâu giống hơn 3 ha, cung ứng cho hàng trăm hộ dân ở Bảo Lạc, Bảo Lâm và một số huyện lân cận.

Đến nay, HTX 118 đã tạo việc làm thường xuyên cho 24 lao động nghèo, thu nhập bình quân đạt 70 triệu đồng/năm, đóng bảo hiểm xã hội cho 4 thành viên và nộp ngân sách, phúc lợi xã hội hơn 150 triệu đồng/năm. Doanh thu bình quân mỗi năm đạt 45 tỷ đồng, lợi nhuận hơn 1,8 tỷ đồng.

Riêng năm 2024, HTX bao tiêu 2.650 tấn kén tằm, tổng doanh thu xuất bán hơn 100 tỷ đồng, mang lại thu nhập trung bình 167 triệu đồng/hộ, một con số đáng mơ ước giữa vùng núi biên giới.

Không chỉ sản xuất giỏi, HTX 118 còn là “người thầy” của bà con vùng cao. Hàng năm, anh Hoàn mở các khóa hướng dẫn kỹ thuật trồng dâu, nuôi tằm miễn phí, mỗi lớp khoảng 40 hộ dân tham gia, kéo dài 20 ngày. “Mình có cái ăn, cái mặc nhờ nghề này thì phải truyền lại cho bà con, để ai cũng thoát nghèo, không ai bị bỏ lại phía sau,” anh Hoàn chia sẻ.

Nhờ sự lan tỏa đó, đến nay, diện tích trồng dâu tằm ở các địa phương như Bảo Lạc, Bảo Lâm (các huyện cũ) đã đạt 560 ha, trong đó 300 ha đang cho thu hoạch lá. Nhiều hộ dân từng thuộc diện nghèo nay đã có thu nhập ổn định, xây được nhà mới, mua được xe máy, cho con cái đi học đầy đủ.

Sự phát triển mạnh mẽ của HTX 118 đã giúp Cao Bằng có thêm một hướng đi bền vững trong công cuộc giảm nghèo. Năm 2024, HTX được Thủ tướng Chính phủ tặng Bằng khen trong phong trào “Vì người nghèo – Không để ai bị bỏ lại phía sau”, đồng thời vinh dự nhận Giải thưởng “Ngôi sao Hợp tác xã – CoopStar Awards 2025” do Liên minh HTX Việt Nam tổ chức.

Song hành cùng HTX 118, nhiều mô hình giảm nghèo khác tại Cao Bằng cũng đang phát huy hiệu quả. Một trong số đó là mô hình liên kết trồng và tiêu thụ ngô sinh khối tại các xã Hạnh Phúc, Đức Long do Liên minh HTX tỉnh Cao Bằng chủ trì, phối hợp với HTX Nông – Lâm nghiệp Phục Hòa.

Thực hiện Quyết định 966/QĐ-UBND ngày 4/8/2023, chương trình đã hỗ trợ 110 hộ nghèo và cận nghèo với 1 tấn giống, 60 tấn phân bón, tổng kinh phí hơn 600 triệu đồng. Người dân được hướng dẫn kỹ thuật, cung cấp giống ngô NK7328 BT/GT phù hợp điều kiện thổ nhưỡng và được HTX bao tiêu sản phẩm tận nơi.

Ông Nông Văn Lực, Trưởng xóm Ngọc Nam (xã Hạnh Phúc), phấn khởi nói: “Trước kia trồng ngô hạt, năng suất thấp, bán chẳng ai mua. Giờ trồng ngô sinh khối, HTX thu mua tận ruộng, năng suất cao, thu nhập ổn định. Bà con tin tưởng lắm”.

Thực tế cho thấy, mỗi ha ngô sinh khối cho năng suất gần 36 tấn, thu nhập 37,8 triệu đồng/ha, đạt 87% kế hoạch đề ra. Mô hình giúp bà con giảm chi phí đầu tư 25%, nâng cao năng suất, đồng thời bảo vệ môi trường nhờ sử dụng phân bón hữu cơ, hạn chế hóa chất.

Có thể thấy, kinh tế hợp tác, HTX đang có những đóng góp tích cực trong giảm nghèo bền vững tỉnh Cao Bằng. Bên cạnh các mô hình dâu tằm và ngô sinh khối, Liên minh HTX Việt Nam cùng Liên minh HTX tỉnh Cao Bằng còn phối hợp với các doanh nghiệp, tổ chức đào tạo nghề, tập huấn kỹ thuật, xúc tiến thương mại và hỗ trợ vốn vay ưu đãi, giúp hàng trăm hộ dân từng bước thoát nghèo.

Điều đáng quý hơn cả, nhờ các chương trình hỗ trợ của Liên minh HTX Việt Nam cùng Liên minh HTX tỉnh Cao Bằng, các HTX ngày càng phát triển, trở thành cầu nối, tạo sự thay đổi trong tư duy của người dân.

Từ chỗ trông chờ vào chính sách hỗ trợ, nhiều hộ nay đã chủ động học nghề, vay vốn, mở rộng sản xuất. Những cánh đồng dâu, nương ngô, vườn quế, hồi… không chỉ là nguồn thu nhập mà còn là minh chứng cho tinh thần vươn lên của người dân vùng cao.

Kết quả, tỷ lệ hộ nghèo của Cao Bằng giảm từ 24,71% năm 2023 xuống còn 20,04% năm 2024, tương đương hơn 6.000 hộ thoát nghèo. Ở nhiều địa phương khó khăn, tỷ lệ giảm nghèo đạt 5–6%/năm, vượt xa chỉ tiêu đề ra.

Bước sang năm 2025, tỉnh đặt mục tiêu giảm thêm ít nhất 4%, hướng tới mục tiêu phát triển toàn diện, không ai bị bỏ lại phía sau.

Có thể nói, hành trình giảm nghèo ở Cao Bằng dù vẫn còn nhiều khó khăn, song với sự chung tay của các cấp chính quyền, Liên minh HTX Việt Nam, Liên minh HTX tỉnh Cao Bằng, cùng tinh thần tự lực của người dân, bức tranh kinh tế vùng biên đang ngày một tươi sáng.

Những mô hình như HTX Nông nghiệp 118 hay HTX Phục Hòa không chỉ mang lại thu nhập, mà còn truyền cảm hứng về tinh thần đoàn kết, dám nghĩ, dám làm, từ đó giúp người dân vươn lên thoát nghèo, làm giàu bền vững.