Ngành bò sữa xuất hiện “gam trầm” và “điểm đen”
Phát biểu khai mạc tọa đàm, ông Lê Trọng Đảm, Phó Tổng Biên tập Báo Nông nghiệp và Môi trường, khẳng định ngành chăn nuôi bò sữa có vai trò quan trọng đối với an ninh dinh dưỡng quốc gia, góp phần nâng cao đời sống cho hàng vạn hộ nông dân. Sữa và các sản phẩm từ sữa là nguồn dinh dưỡng thiết yếu, mang lại thu nhập ổn định, tạo việc làm và thúc đẩy phát triển nông thôn theo hướng văn minh, hiện đại.
Những năm 2010-2015 từng là giai đoạn phát triển sôi động, đàn bò tăng tới 15%/năm. Nhiều địa phương như Mộc Châu (Sơn La), Ba Vì (Hà Nội), Vĩnh Tường (Phú Thọ), Củ Chi (Thành phố Hồ Chí Minh) trở thành những “thủ phủ bò sữa”, mang lại sự thịnh vượng cho hàng nghìn hộ nông dân.
Tuy nhiên, bước sang giai đoạn 2020-2024, bức tranhngành chăn nuôi bòsữa đã có nhiều thay đổi, xuất hiện những gam trầm và “điểm đen”. Tốc độ tăng trưởng đàn bò giảm mạnh, hiện chỉ còn 0,4%/năm; nhiều địa phương giảm sâu, riêng Thành phố Hồ Chí Minh giảm tới hơn 50%.
“Đây là những con số buồn và thực sự báo động. Bao cố gắng của các cơ quan quản lý Nhà nước, người dân, những mục tiêu lớn để tăng quy mô đàn bò sữa, phát triển ngành công nghiệp sữa của Việt Nam đang bị đe dọa, sinh kế của biết bao hộ chăn nuôi bò sữa đang đứng trước vô vàn khó khăn, thách thức nghiêm trọng”, ông Đảm nêu thực tế.
Chung nỗi lo lắng, Tiến sĩ Lương Anh Dũng, Ủy viên Ban Thường vụ Hiệp hội Chăn nuôi gia súc lớn Việt Nam, chỉ ra nguyên nhân: không còn chính sách hỗ trợ phát triển bò sữa như giai đoạn trước; chi phí thức ăn và đầu vào tăng cao, trong khi giá bán sữa tươi ổn định suốt nhiều năm, tăng không đáng kể.
Mặt khác, sữa bột nguyên liệu nhập khẩu giá rẻ cạnh tranh rất lớn với sữa tươi sản xuất trong nước. Ông Dũng cho biết, với dân số trên 100 triệu người, đàn bò sữa hiện chỉ khoảng 330.000 con, sản xuất sữa tươi mới đáp ứng 40%, còn 60% phải nhập khẩu. Mức tiêu thụ sữa bình quân đầu người ở Việt Nam vẫn thấp hơn nhiều nước trong khu vực và thế giới.
Chiến lược phát triểnchăn nuôiđến năm 2030 của Chính phủ đặt mục tiêu nâng tổng đàn bò sữa lên tối thiểu 650.000 con, đạt sản lượng sữa tươi khoảng 2,6 triệu tấn mỗi năm.
“Người chăn nuôi bò sữa ở Việt Nam, đặc biệt hơn 130.000 hộ chăn nuôi, trang trại vừa và nhỏ đang đứng trước khó khăn về chi phí chăn nuôi tăng cao (chủ yếu do giá thức ăn tinh), trong khi giá thu mua sữa tươi không tương xứng”, ông Dũng nhấn mạnh.
Tại tọa đàm, nhiều chuyên gia cũng cho rằng người chăn nuôi đang chịu sức ép lớn từ chi phí sản xuất cao, giá bán bấp bênh, thị trường tiêu thụ thiếu ổn định. Không ít hộ buộc phải phá bỏ đàn bò, chuyển sang ngành nghề khác.
Ông Lê Việt Hải, Phó Chi cục Chăn nuôi và Thú y Thành phố Hồ Chí Minh, phân tích: Ngành bò sữa đòi hỏi đầu tư lớn, chuyên nghiệp, trong khi diện tích đất nông nghiệp ngày càng thu hẹp, chi phí thức ăn tăng, giá thu mua không ổn định. Đặc biệt, doanh nghiệp dễ dàng nhập khẩu sữa bột hoàn nguyên, khiến nông dân càng bất lợi.
Phương thức chăn nuôi vẫn chủ yếu truyền thống, thiếu cân bằng dinh dưỡng, chưa áp dụng rộng rãi kỹ thuật phối trộn tiên tiến, dẫn tới năng suất thấp, bò dễ bị stress nhiệt. Giá nguyên liệu đầu vào tăng trong khi giá thu mua sữa hầu như không tăng (Vinamilk tăng 0,1%, friesland campina giảm 0,1%) khiến hộ chăn nuôi nhỏ lẻ không còn lãi.
Theo Trung tâm Nghiên cứu Bò và Đồng cỏ Ba Vì (Viện Chăn nuôi), khó khăn còn đến từ chất lượng đàn giống giảm, thiếu vốn đầu tư máy móc, công nghệ; thị trường phụ thuộc doanh nghiệp; biến đổi khí hậu, nắng nóng và dịch bệnh mới nổi càng làm gia tăng rủi ro.
Xây dựng chuỗi liên kết bền vững
Trước thực trạng trên, TS. Nguyễn Xuân Dương, Chủ tịch Hội Chăn nuôi Việt Nam, cho rằng cần hình thành chuỗi liên kết khép kín, bền vững giữa nông dân và doanh nghiệp. Doanh nghiệp giữ vai trò “đầu tàu” về công nghệ, vốn, thị trường; nông dân bảo đảm sản lượng và chất lượng sữa.
Doanh nghiệp cần ký hợp đồng thu mua dài hạn, minh bạch về số lượng, chất lượng và giá cả; đồng thời hỗ trợ giống, thức ăn, công nghệ bảo quản. Người chăn nuôi cần tham gia hợp tác xã, áp dụng quy trình tiên tiến, đáp ứng tiêu chuẩn doanh nghiệp và thị trường.
Loading ...