Kinh nghiệm xây dựng và đạt chuẩn nông thôn mới tiến tới xây dựng nông thôn mới nâng cao bền vừng từ xã thuộc huyện nghèo

Tam Quang là xã biên giới, đạt chuẩn nông thôn mới (NTM) vào năm 2017. Bước đầu thực hiện Chương trình xây dựng NTM nâng cao gặp rất nhiều khó khăn do đối chiếu với bộ tiêu chí NTM nâng cao, xã mới đạt 2/15 tiêu chí. Bên cạnh đó, trong 2 năm (2020, 2021) thời tiết khí hậu khắc nghiệt, dịch bệnh gia súc, gia cầm xẩy ra bất thường; năm 2020 xã ra khỏi chương trình 135 nên một số chính sách của nhà nước bị cắt giảm, vì vậy bước đầu gây ra những khó khăn nhất định, tâm lý cán bộ và nhân dân có phần bị ảnh hưởng. Trên địa bàn huyện chưa có mô hình liên kết sản xuất mang tính bền vững; đời sống người dân còn gặp nhiều khó khăn.

Thực hiện Chương trình mục tiêu về xây dựng NTM nâng cao, Đảng bộ, chính quyền và nhân dân xã Tam Quang đã đoàn kết, quyết tâm vượt qua mọi khó khăn, thử thách, nỗ lực phấn đấu quyết tâm xây dựng xã đạt chuẩn NTM nâng cao vào năm 2025.

Tuy nhiên cũng có 1 số khó khăn nhất định như: trình độ dân trí không đồng đều, khả năng tiếp nhận và áp dụng các tiến bộ khoa học – kỹ thuật còn nhiều hạn chế và bất cập, tình hình dịch bệnh diễn biến phức tạp ảnh hưởng trực tiếp đến đời sống nhân dân trên địa bàn, sản xuất kinh tế còn phụ thuộc vào yếu tố thiên nhiên, nhân dân chủ yếu sinh sống vào lao động nông nghiệp.

Từ những thực tiễn như trên có thể thấy được xuất phát điểm về xây dựng NTM và NTM nâng cao ở xã Tam Quang là rất khó khăn, nhiều nội dung, tiêu chí khó thực hiện và nhiều nội dung chỉ đạt được mức độ đặc thù theo quy định vùng miền.

Quá trình xây dựng NTM nâng cao

Công tác tuyên truyền, vận động: Xã Tam Quang đã quan tâm lãnh đạo thực hiện tốt công tác tuyên truyền về xây dựng NTM nâng cao, góp phần lan tỏa phong trào toàn dân chung tay góp sức xây dựng NTM nâng cao trên địa bàn xã, xoá bỏ tư tưởng trông chờ ỷ lại trong cán bộ, đảng viên và nhân dân, xây dựng ý chí tự lực, tự cường vươn lên, đóng góp tích cực vào xây dựng các tiêu chí NTM nâng cao. Đến nay, nhiệm vụ xây dựng NTM nâng cao đã trở thành phong trào thi đua sôi nổi, lan toả đến mọi người dân, nhờ đó nhiều hộ dân đã chủ động phát triển kinh tế gia đình, đặc biệt là phát triển chăn nuôi bò vỗ béo và phát triển diện tích trồng Keo cho thu nhập ổn định.

Mặt trận Tổ quốc và các đoàn thể cấp xã đã chủ động xây dựng kế hoạch triển khai thực hiện xây dựng NTM nâng cao theo nhiệm vụ đã được Đảng ủy phân công. Tích cực tuyên truyền, vận động cán bộ, hội viên, đoàn viên và nhân dân tích cực phát triển kinh tế, xóa đói giảm nghèo, vươn lên làm giàu.

Công tác lãnh đạo, chỉ đạo phát triển kinh tế – xã hội, nâng cao chất lượng tiêu chí nông thôn mới: Xác định vai trò tầm quan trọng của việc thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia về xây dựng về xây dựng nông thôn mới nâng cao có ý nghĩa quan trọng đối với sự phát triển kinh tế – xã hội của địa phương, Đảng ủy xã đã tập trung lãnh đạo, chỉ đạo thực hiện các nhiệm vụ phát triển kinh tế, xóa đói giảm nghèo nâng cao đời sống vật chất, tinh thần cho Nhân dân, tạo được niềm tin của Nhân dân vào sự lãnh đạo của Đảng, điều hành của chính quyền. Ngay từ đầu năm, đã chỉ đạo UBND xã đưa việc thực hiện các tiêu chí NTM nâng cao vào kế hoạch phát triển kinh tế – xã hội; chỉ đạo các ban, ngành, đoàn thể, các bộ phận chuyên môn căn cứ vào chức năng, nhiệm vụ, bám sát các chỉ tiêu, nhiệm vụ được giao tổ chức triển khai nghiêm túc, hiệu quả các lĩnh vực; phát huy có hiệu quả vai trò trách nhiệm của cấp ủy đảng, chính quyền, nhất là người đứng đầu từ xã đến các bản, làng trong lãnh đạo, chỉ đạo, điều hành xây dựng tiêu chí NTM nâng cao.

Đã lãnh đạo, chỉ đạo chuyển đổi cơ cấu sản xuất phù hợp với điều kiện thực tế của xã đem lại hiệu quả thiết thực; tiếp tục chỉ đạo mở rộng diện tích trồng rừng, tính đến 04/9/2023 tổng diện tích trồng rừng 296,08 ha đạt 134,6% so với kế hoạch của UBND huyện và nghị quyết của HĐND xã giao, đạt 100,4% so với cùng kỳ; nhân rộng các mô hình kinh tế có thu nhập ổn định như: mô hình trồng cây keo, mét (tại các bản: Tam Hương, Tam Liên, Bãi Xa, Tân Hương, Tùng Hương, Tam Bông, Sơn Hà); mô hình chăn nuôi lợn thịt, nuôi bò vỗ béo (tại bản Tam Bông, Bãi Sở, Tam Liên); mô hình vườn rau sạch, cây ăn quả (Bãi Sở, Làng Mỏ). Đẩy mạnh phát triển các mô hình: Mô hình chuối lấy lá thực hiện 5 ha, dự kiến tháng 10/2023 sẽ thu hoạch để đánh giá hiệu quả và nhân rộng; Mô hình mét mạnh tông 10 ha đã triển khai thực hiện tại bản Tam Bông, Tam Hương, gồm 16 hộ và 01 tập thể chi hội phụ nữ bản Tam Hương tham gia, đang trong thời kỳ phát triển tốt. Triển khai thực hiện tốt Chương trình phục tráng mét Quỹ Môi trường toàn cầu (UNDP-GEF/SGP) thực hiện tại 04 bản, làng Tam Bông, Sơn Hà, Bãi Xa và Tam Liên, tổng diện tích thực hiện 614,35 ha, gồm 356 hộ, trong đó phục tráng 503,31 ha, gồm 243 hộ, trồng mới 24,12 ha, gồm 21 hộ đang thực hiện đạt hiệu quả; tiếp tục đề xuất với quỹ thực hiện cho bản Tam Hương với diện tích 40 ha, gồm 64 hộ.

Nhiều mô hình sinh kế phù hợp được du nhập cho kết quả cao

Các bản, làng đã chủ động thực hiện tốt việc củng cố, nâng cao chất lượng các tiêu chí về “Giao thông”, “Cơ sở vật chất văn hóa”, “Nhà ở dân cư”… đã huy động 2.390 ngày công, 405 triệu đồng mua vật liệu để bê tông hóa 1.260m đường giao thông nội bản, lắp đặt 33 cống thoát nước, xây dựng 02 điểm chôn lấp rác thải sinh hoạt (tại Bãi Sở, Làng Mỏ); làm mái che, xây dựng và nâng cấp các công trình phụ trợ Nhà văn hóa cộng đồng (Làng Mỏ, Sơn Hà, Làng Nhùng, Tùng Hương, Tam Bông); lắp điện chiếu sáng đường làng, ngõ bản bằng hệ thống điện năng lượng mặt trời (Tùng Hương, Tân Hương, Bãi Xa, Sơn Hà, Tam Hương); nâng cấp, xây dựng sân bóng đá, bóng chuuyền đáp ứng nhu cầu vui chơi thể dục, thể thao của nhân dân (Tam Bông, Tam Liên, Làng Mỏ); xây dựng bệ cờ đại đoàn kết tại trung tâm của bản, làng (Làng Nhùng, Làng Mỏ, Bãi Sở, Bãi Xa).

Thực hiện tốt công tác giáo dục chính trị tư tưởng; đẩy mạnh quán triệt, tuyên truyền, triển khai thực hiện Nghị quyết Đại hội Đảng các cấp; các nghị quyết, chỉ thị của Trung ương, của tỉnh, của huyện. Tiếp tục triển khai thực hiện Nghị quyết Trung ương 4 khoá XI, XII, Kết luận số 21-KL/TW, ngày 25/10/2021 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khoá XIII về công tác xây dựng, chỉnh đốn Đảng; Kết luận số 01-KL/TW, ngày 18/5/2021 của Bộ Chính trị. Đẩy mạnh tuyên truyền các nhiệm vụ chính trị, các ngày lễ, sự kiện lịch sử, chính trị quan trọng của đất nước, của huyện, xã. Thực hiện tốt công tác bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, đấu tranh phản bác thông tin xấu độc trên không gian mạng. Đẩy mạnh công tác tuyên truyền, định hướng tư tưởng, dư luận xã hội, qua đó đã kịp thời chỉ đạo, kiểm tra, khắc phục, giải quyết những vấn đề phức tạp phát sinh, góp phần tạo sự thống nhất trong cán bộ, đảng viên, sự đồng thuận xã hội để thực hiện nhiệm vụ phát triển kinh tế – xã hội, bảo đảm quốc phòng, an ninh, xây dựng Đảng và hệ thống chính trị; khơi dậy ý chí, hành động của mọi người dân trong phong trào xây dựng NTM nâng cao.

Phong trào văn hóa, văn nghệ – thể dục thể thao càng được phát triển rộng khắp trên địa bàn xã

Quốc phòng, quân sự địa phương được quan tâm thực hiện tốt, công tác huấn luyện dân quân được thực hiện nghiêm túc đúng nội dung, thời gian quy định; phối hợp chặt chẽ với Đồn Biên phòng Tam Quang bảo vệ vững chắc chủ quyền lãnh thổ, an ninh biên giới quốc gia, công tác tuyển chọn và gọi công dân nhập ngũ năm 2023 đạt 100% chỉ tiêu được giao.

Tình hình an ninh chính trị, trật tự, an toàn xã hội trên địa bàn được giữ vững và ổn định, không để xảy ra vụ việc phức tạp, truyền đạo trái pháp luật. Phong trào toàn dân tham gia bảo vệ chủ quyền an ninh biên giới, phong trào toàn dân bảo vệ an ninh Tổ quốc được phát động triển khai thực hiện có hiệu quả. Tiếp tục chỉ đạo thực hiện tốt Chỉ thị số 08-CT/HU của Ban Thường vụ Huyện ủy, duy trì giữ vững và nâng cao chất lượng tiêu chí “xã biên giới sạch về ma túy”.

Toàn dân, toàn quân dân đồng sức, đồng lòng xây dựng nông thôn mới

Huy động các nguồn lực xây dựng NTM nâng cao: Tổng nguồn vốn thực hiện trong năm 6.633.500.000 đồng, trong đó: ngân sách từ Trung ương, tỉnh, huyện 6.228.500.000 đồng; nhân dân đóng góp 405.000.000 đồng. Tổng số ngày công huy động 2.390 công. Tổng số xi măng đã nhận 305 tấn.

Xã đã tập trung đẩy mạnh các biện pháp để củng cố nâng cao chất lượng các tiêu chí NTM đã đạt để xây dựng NTM nâng cao, trong đó xác định lấy kinh tế nông nghiệp làm trọng tâm, trung chỉ đạo phát triển sản xuất, chăn nuôi, trồng rừng để tăng thu nhập cho người dân, nổi bật là phát triển diện tích rừng Keo nguyên liệu, mô hình chăn nuôi bò vỗ béo, chăn nuôi lợn thịt, mở rộng diện tích trồng rau sạch và cây ăn quả mang lại hiệu quả kinh tế cao.

Thay đổi tư duy chăn thả sang chăn dắt của bà con nông dân xã Tam Quang

Căn cứ Quyết định số 318/QĐ-TTg ngày 08/3/2022 của Thủ tướng Chính phủ và Quyết định số 1563/QĐ-UBND ngày 07/6/2022 của UBND tỉnh Nghệ An, qua rà soát đánh giá kết quả xây dựng NTM nâng cao, đến tháng 9/2023, xã Tam Quang cơ bản đã đạt 9/19 tiêu chí (tăng 3 tiêu chí so với năm 2022), gồm: (i) Tiêu chí số 4 về (Điện), tiêu chí số 6 về (Văn Hóa), tiêu chí số 7 về (Cơ sở hạ tầng thương mại nông thôn), tiêu chí số 8 về (Thông thin và truyền thông), tiêu chí số 9 về (Nhà ở dân cư), tiêu chí số 14 về (Y tế), tiêu chí số 15 về (Hành chính công), tiêu chí số 16 về (Tiếp cận pháp luật), tiêu chí số 19 về (Quốc phòng và An ninh); (ii) Có 8 tiêu chí cận đạt gồm: Tiêu chí số 1 về (Quy hoạch), tiêu chí số 2 về (Giao thông), tiêu chí số 3 về (Thủy lợi và phòng chống thiên tai), tiêu chí số 5 về (Giáo dục), tiêu chí số 11 (Nghèo đa chiều), tiêu chí số 12 về (Lao động), tiêu chí số 13 về (Tổ chức sản xuất và phát triểu kinh tế nông thôn), tiêu chí số 18 về (Chất lượng môi trường sống); (iii) Có 2 tiêu chí chưa đạt: Tiêu chí số 10 về (Thu nhập), tiêu chí số 17 về (Môi trường).

Kinh nghiệm trong chỉ đạo xây dựng NTM nâng cao

Thứ nhất, Quá trình thực hiện nhiệm vụ xây dựng NTM và NTM nâng cao tại xã Tam Quang luôn nhận được sự quan tâm chỉ đạo quyết liệt Huyện ủy, UBND huyện, các ban, ngành cấp huyện và Ban chỉ đạo NTM huyện luôn nắm, chia se góp ý để xã từng bước hoàn thành các chỉ tiêu theo thứ tự ưu tiên.

Thứ hai, Trong quá trình chỉ đạo thực hiện phải linh hoạt để phù hợp với điều kiện của từng bản làng, từng đội sản xuất hoặc từng nhóm gia đình, nắm bắt kịp thời mọi tâm tư nguyện vong của người dân trong quá trình xây dựng. Phát động được phong trào thi đua giữa các bản làng, các đội sản xuất. Biểu dương khen thưởng kip thời gương người tốt, việc tốt, các điển hình tiên tiến trong phong trào xây dựng NTM để tạo nên phong trào thi đua trong toàn xã.

Thứ ba, Phải làm tốt công tác tuyên truyền để làm thay đổi nhận thức trong cán bộ và nhân dân, xóa bỏ được tính trông chì ỉ lại vào chính sách hỗ trợ của Nhà nước trong cán bộ và nhân dân. Làm cho mỗi người dân nhận thức được nhiệm vụ, trách nhiệm của mình trong công cuộc xây dựng NTM và NTM nâng cao. Xác định đây là cơ hội để nâng cao đời sống vật chất, tinh thân của nhân dân, để thay đổi diện mạo của nông thôn miền núi ở hiện tại và trong tương lai gần.

Thứ tư, Trên cơ sở quy hoạch tổng thể Ban chỉ đạo – Ban xây dựng NTM xã phải xây dựng được Kế hoạch tổng thể, giao xây dựng kế hoạch chi tiế cho từng năm, từng giai đoạn, tìm ra giải pháp, nguồn lực thực hiện từng tiêu chí; Phân công nhiệm vụ cụ thể cho từng Cán bộ, từng ngành, đoàn thể chỉ đạo thực hiện từng tiêu chí, từng nhiệm vụ. Gắn kết quả chỉ đạo thực hiện xây dựng NTM của từng bản làng, từng tiêu chí với trách nhiệm của cán bộ được phân công để đánh giá mức độ hoàn thành nhiệm vụ.

Thứ năm, Trong quá trình xây dựng, chỉ đạo định kỳ hàng tháng đánh giá kết quả thực hiện, chỉ rõ những điểm mạnh, yếu của từng cá nhân, tập thể trong chỉ đạo thực hiện, tìm ra nguyên nhân tồn tại và giải pháp để chỉ đạo thực hiện kế hoạch xây dựng NTM đạt hiệu quả cao.

Thứ sáu, Phát huy có hiệu quả vai trò của già làng, người có uy tín trong vận động nhân dân hiến đất, tài sản và đóng góp tiền, ngày công để xây dựng NTM. Đồng thời thực hiện tốt quy chế dân chủ cơ sở từ việc xây dựng quy hoạch cho đến tổ chức thực hiện, nhất là trong công tác quản lý giám sát công trình và các khoản do nhân dân đóng góp.

Thứ bảy, Hình thành và phát triển hợp tác xã hoạt động đồng bộ và có hiệu quả, từ đó xã đã mạnh giản từng bước chuyển giao các công trình cho hợp tác xã quản lý, điều hành như nước sạch, vệ sinh môi trường, điện, chợ…; mang lại hiệu quả cao, công tác quản lý, vận hành tốt hơn, nhất là công tác duy tu, bảo dưỡng, đảm bảo nhu cầu sử dụng cho nhân dân, bên cạnh đó tranh thủ nguồn vốn đầu tư của các doanh nghiệp, giảm ngân sách đầu tư cho nhà nước, giảm công sức của nhân dân, phát huy hiểu quả sử dụng của các công trình cao hơn.

ThS. Hoàng Đình Ngọc